Milyonlarca çalışanı ilgilendiren flaş ‘fazla mesai’ kararı!

Milliyet’ten Cem Kılıç’ın ilgili yazısı şöyle; Kanun bu tazminatın emekçinin son fiyatı üzerinden hesaplanacağını belirtmekte ama bu fiyatın geniş manada fiyat olduğunu vurgulamaktadır. Direkt verilen fiyatın yanında emekçiye sağlanmış para ve para ile ölçülmesi mümkün başka menfaatlerin de tazminatın hesabında dikkate alınacağı ortaya çıkmaktadır.

ARIZİ OLMAYAN ÖDEMELER

Kıdem tazminatının hesabında her çeşit menfaat hesaba dahil edilmemekte lakin devamlı sağlanan, arızi nitelikte olmayan ve ayrılma tarihinde personelin hak kazandığı menfaatler direkt verilen fiyata eklenmektedir.

Ödemenin yıllar itibariyle devamlılık göstermesi, arızi olmaması ve kesin olarak hak kazanılmış olması gerekmekte, tıpkı yardımlarımların dikkate alınabilmesi içinse işyerinde kullanılmak üzere verilmemiş olmaları gerekmektedir.

Yargıtay’a nazaran yıllardır ödenen ikramiye uygulaması işten ayrılma tarihinden evvel ortadan kaldırıldıysa kıdem tazminatına temel fiyata eklenmeyecektir. Yüksek Mahkeme’ye nazaran çalışanın işyerinde işini yapmak üzere verdiği iş elbiselerinin bedeli kıdem tazminatına yansıtılmayacaktır.

Belirtilen nitelikteki ödemeler ve yapılan tıpkı yardımların karşılığı olan para çıplak fiyata eklenmekte, kıdem tazminatına temel fiyat ortaya çıkmaktadır. Bu genel yaklaşım uyarınca, birtakım ödemelerin kıdem tazminatına temel fiyata dahil olduğu kimilerinin da olmadığı kabul edilmektedir.

KIDEME ADAHİL OLAN ÖDEMELER

Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınan menfaatler, yemek yardımı, kasa tazminatı, besin yardımı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, konut yardımı, giyecek yardımı, erzak yardımı, toplumsal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli, unvan tazminatı, aile yardımı, çocuk artırımı, temettü, havlu ve sabun yardımı, taşıt yardımı, yıpranma tazminatı, yetişmiş – nitelik artırımı, sıhhat yardımı, mali sorumluluk tazminatı, bayram harçlığı, lojman tahsisi, aydınlatma, yakıt, su bedeli, teşvik primi, devamlı ödenen primler biçiminde sıralanabilir.

Kıdeme temel fiyatın hesabında dikkate alınmayacak menfaatler ise yıllık müsaade fiyatı, evlenme yardımı, hafta tatil fiyatı, devamlı olmayan bayram harçlığı, hastalık yardımı, genel tatil fiyatı, doğum yardımı, vefat yardımı, müsaade harçlığı, teşvik ikramiyesi ve primleri, seyahat primleri, devamlılık göstermeyen primler, iş arama yardımı, harcırah, bir seferlik verilen ikramiyeler ve devamlılık göstermeyen jestiyon biçiminde sıralanabilir.

‘FAZLA ÇALIŞMA TARTIŞMALI’

Fazla çalışma fiyatının kıdem tazminatına dahil olup olmayacağı da tartışmalı mevzulardan birisiydi. Çalışanın patronun gereksinimi olduğu vakitte yaptığı fazla çalışmaya karşılık değişik meblağlarda aldığı fazla çalışma fiyatının kıdeme temel fiyata dahil olmadığı öteden beri kabul ediliyordu.

Tartışma fazla çalışma fiyatının aylık fiyata dahil olduğu, emekçinin fazla çalışma yapsın yahut yapmasın bu fiyata hak kazandığı durumlarda, aylık fiyatın fazla çalışmaya ait kısmının kıdem tazminatı istikametinden dışlanıp dışlanmayacağı konusundan doğmaktaydı.

Yargıtay, iş kontratının yıllık 270 saate kadar yapılacak fazla çalışmaların karşılığı fiyatın, taraflarca kararlaştırılan aylık maktu fiyat içerisinde, daima olarak ve personelin fazla çalışma yapıp yapmadığından bağımsız biçimde ödenmesini zarurî kılmasından, bu ödemenin arızi nitelikteki bir fazla çalışmanın fiyatı üzere değerlendirilemeyeceğini belirtmiştir.

Bu doğrultuda fazla çalışma fiyatının aylık fiyata dahil olarak belirlendiği kontratlarda, çalışanın kıdeme temel fiyatı fazla çalışmaya karşılık olan kısmı düşürülmeden aylık fiyatı üzerinden hesaplanacaktır.

Her durumda tavanı aşmamalı

Kıdem tazminatına temel fiyatın hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken konu sayılan ödemelerin eklenmesiyle bulunan fiyatın kıdem tazminatı tavanı üst sonunu aşmaması gerektiğidir.

Tazminat tavanı Devlet Memurları Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuruna Emekli Sandığı Kanunu kararlarına nazaran bir yıl için ödenecek en yüksek emekli ikramiyesini geçemeyecektir.

Bu hudut şu an için 8.284,51 TL’dir. Sonu aşması halinde kıdemin belirtilen tavandan hesaplanması gerekecektir. İş Kanunu’nda belirlenen sonu sendika ile patronun anlaşıp üst çekmesi mümkün olamayacaktır.