DOLAR
34,8688
EURO
36,6245
ALTIN
3.047,15
BIST
10.058,47
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Az Bulutlu
10°C
İstanbul
10°C
Az Bulutlu
Perşembe Çok Bulutlu
10°C
Cuma Açık
10°C
Cumartesi Hafif Yağmurlu
11°C
Pazar Hafif Yağmurlu
8°C

Mehmet Şimşek Röportajı Ardından Yeni Şafak’ta Dikkat Çeken Faiz Yazısı: Bu Bir Faiz Hikayesi!

Merkez Bankası başlığıyla Türkiye’de son yıllarda artan ve tartışılan enflasyon, sorun olmaya devam ediyor. Enflasyonda kopuşun başladığı süreç, 2021 Eylül ayında Şahap Kavcıoğlu’nun başkanlığındaki faiz indirimleri oldu. Mayıs 2023’te seçimler …

Mehmet Şimşek Röportajı Ardından Yeni Şafak’ta Dikkat Çeken Faiz Yazısı: Bu Bir Faiz Hikayesi!
11/08/2023 14:12
7
A+
A-

Merkez Bankası başlığıyla Türkiye’de son yıllarda artan ve tartışılan enflasyon, sorun olmaya devam ediyor. Enflasyonda kopuşun başladığı süreç, 2021 Eylül ayında Şahap Kavcıoğlu’nun başkanlığındaki faiz indirimleri oldu. Mayıs 2023’te seçimler yapıldı, ardından ekonomi yönetimi değişti. Hem bakan hem de Merkez Bankası başkanı değişerek yol ayrımına gidildi. Bu süreçlerde dikkat çeken bir medya grubunda bugün uzun süredir tartışılan enflasyon-faiz dengesinde bir yazı göze çarptı.

Pandeminin çıkışında dünyada anlaşıldı ki enflasyon yükselecek. Gerek talebin birikmesi, gerek tedarik sorunları, gerek de bu dönem özellikle gelişmiş ülkelerin mali dengelerinde oluşan sorunlar ve vatandaşa verilen yardımlar gibi birçok unsur kısaca “siyah kuğular” bir araya gelmişti.

s 8c6d12ee8c62011721e7cc84070d85b954d496aa

Türkiye de bu süreçte kendi iç dinamiklerinde hareketlilik yaşadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz hassasiyeti bilinirken, Merkez Bankası başkanı değişti. Bu değişim hemen akabinde bir istifa getirdi. Mealen; TCMB’de Murat Uysal’ın görevden alınarak yerine Naci Ağbal’ın gelmesiyle Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Instagram üzerinden istifasını sundu, görevinden affedildi, yerine de Lütfi Elvan atandı.

2020 yılı sonunda kendini göstermeye başlayan enflasyonla, Naci Ağbal’ın atandığı TCMB, faiz artırımlarına geçti. Ağbal yönetimi 4 ay kadar sürdü. Görevden bu manşetin ertesi gününde alındı, bu manşeti atan gazetenin köşe yazarı da olan eski milletvekili Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu yerine getirildi.

s cc254ce78682956cea9f7d582537b06c43eb1dc8

Kavcıoğlu, Mart ayında göreve geldiğinde piyasa gereklerine uygun hareket edeceklerini belirtiyordu. Faizler, Ağbal’ın çıkarıdığı yüzde 19 seviyesinde, enflasyon yüzde 16’nın üzerinde aheste bir çıkış seyrindeydi. Eylül ayına gelindi, faizler 19, enflasyon 19’ken Kavcıoğlu, fiyat istikrarına yönelik ekonomide farklı bir yol izleyeceklerini belirterek faiz indirimlerine geçti.

Aralık 2021’e gelindi. Faizler yüzde 14’e indi, enflasyon 36’ya çıktı. Ağballa göreve gelen Lütfi Elvan Hazine ve Maliye Bakanlığından affedilerek, yerine Nureddin Nebati getirildi.

s 3cea1039b29fadbaaedd6012e5e8c596197d7bc3

Dövizde fırtına dinmiyordu. İthal bağımlı ekonomide ihracatı artırmak hedeflendiğinden ithalat da yükseliyor, dış ticaret, cari, ‘açık’ ne varsa yükseliyordu. KKM keşfedildi, TCMB’nin de yardımıyla kurda ortalamaya dönülerek yükseliş kısıtlandı. Tedbirler uzun süre birbirini izleyecekti.

Piyasa ile Merkez Bankası ayrıştı. Bu ayrışmanın etkileri 2023’te halen daha kapatılmaya çalışılıyor. Bu süreçte kendini korumaya geçen vatandaş ve iş dünyasının işlemleri için birçok şey konuşuldu. Serbest piyasa ekonomisinde “döviz” etik olarak olumlu görülmüyordu.

s 16973e316301a890fb76e4f586feeeaa37b5593e

2022 yılında enflasyon tartışmalı da olsa yüzde 85,51 ile zirvesini gördü. Dolar sakin de olsa yükselişini sürdürdü. Faizler de inmeye devam etti.

2023 Mayıs ayında seçimler yapıldı. Siyaseten sonuç değişmese de “ekonomi”de sorun olduğu kabul edilmişti. Ekonomi için artık sonuç değişmişti.

s 946444cd84f3db9fe610720066e8e4c37ab11c41

Seçimlerin ardından yeni kabinede ekonominin başına Mehmet Şimşek geçmiş, Erdoğan’ın tensipleriyle Merkez Bankası’nın başına da ABD’den ‘müthiş Türk kızı’ Hafize Gaye Erkan getirildi. ‘Banka batırdı’ diyen de vardı, ‘en genç profesör’ diyen de oldu. Kimse nasılsa Merkez Bankası sayfasındaki gerçek CV’sini okumayacaktı.

Görevi Şimşek’e devreden Nebati “oh” çekerken, görevi alan Şimşek düşünceliydi. “Rasyonel” olacaklarını söyledi ve hikayemiz yeniden değişti.

s cba3d77a1fc377f8c65309b42b1d96d2cd7ed43d

Faizlerde bir artırım sürecine girildi. Vatandaşla ilişkiler onarılmaya çalışılıyor ancak zamlar birbirini izliyordu. Sonuçta ‘rasyonellik’ bunu gerektiriyordu. İş ve finans dünyasıyla da ilişkiler yeniden sıcak bir zemine oturtulmaya çalışırken, zorluklar birbirini izliyordu. En azından yeniden ilgi çekilmişti ve Merkez Bankası eski önemini kazanma yolundaydı. 

Vatandaşın en zor halinde bile kredi vermek istemesiyle, iş ve finans dünyasının ‘en azından dinleyelim, izleyelim’ dediği bir eşikteydi.

Mehmet Şimşek’in önemli röportajının 👆 ertesinde, eski Merkez Bankası başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu’nun, mevcut TCMB başkan yardımcılarından Prof. Dr. Hatice Karahan’ın da geçmiş dönemde yazarlığını yaptığı Yeni Şafak’ta Ak Parti Genel Merkez Sivil Toplum ve Halka İlişkiler Başkan Yardımcısı olan Dr. Mehmet Akif Soysal’ın yazısı dikkat çekiyordu.

s 0231f91c8acb57a26e2caa3f034731380e790ea6

‘Faizin tüm kutsal kitaplarca ve toplumsal kabulü ile haram olduğuna dair kanımız nettir’ diyerek söze giriyordu ki bu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘nas’ söylemiyle çok uyumlu görünüyordu. 

‘Tasarrufları lirada (herhangi bir ülkenin itibari para birimi olabilir, fark etmez) duran bir hane halkı için negatif reel faiz işletmek helal midir?’ diye sorarak, ‘rasyonel olmayan’ liralaşma stratejisine atıfta bulunuyor görünüyordu.

Bir köşe yazısı olduğu için en dikkat çeken kısımları ise vatandaş ile empati kurulan kısım oluyordu.

s 0e14848127e00baa0567c888e18733f2a0045c21

Negatif faizin ‘en basit haliyle gerçekleşen enflasyondan daha düşük faize’ dendiği açıklanırken, ‘Karı koca öğretmen maaşlarından arttırdıkları ile 500 bin lira biriktirmiş olsunlar ve bununla 1 milyon lira değerinde ev alma amaçları olsun’ diye de hikaye başlıyordu. 

Düz hesap yıllık %20 faiz, %100 enflasyon alınarak, biriken 500 bin 1 yıl sonra 600 bin ancak yüzde 100 enflasyonla hedeflenen ev 1 milyondan 2 milyona çıkıyordu. Ailenin ‘Parasının iç edilmiş’ olduğu tespitiyle, yastık altı birikimcilere de değiniliyordu.

Önemli bir soruyla devam ediliyordu: “Peki tasarruf eden bu öğretmen ailenin kaybolan parası nerede?”

s b7e1b0100a8def7781f002fc135ae883a6f81dfa

‘Ortodoks’ görülen ya da daha yaygın tabirle muhalif ve mandacı ekonomistlerin söylemiyle ‘servet transferine’  değiniliyordu. 

1 milyonluk evi krediyle alanın da yıllık faizinin 200 bin olup, evin değerinin 2 milyona çıktığı örneği gayet irrasyonel görünüyordu. Kısaca “Krediye ulaşabilen” kârda oluyordu.

Negatif reel faizin 2 sonucunu, sistemin tasarruf yapanı cezalandırmış, borçlananı ödüllendirmiş olduğu belirtiliyordu: “Öğretmen ailenin sistemin zorlamasıyla kaybettiği satın alma gücü “kul hakkı” kapsamına girmez mi?”

s 6cd955c3eb05bc2657fb982a268caf26760a6ca1

Son olarak da ‘kredi faizleri yüksek olursa yatırım olmaz!’ klişesine değinerek, olması gereken dengede doğru yatırım olacağını aksi iki durumun da sorun yaratacağını belirtiyordu. 

Manidar bir de final yapıyordu yazı: ‘Amacımız kimseye akıl vermek değil; haddimiz de değil, ancak yeni bir düşünce zemini oluşturma gereği var, bu da nettir.’

Görülen o ki bazı dengelerde değişim için gerçekten Mehmet Şimşek’in deyimiyle “geçiş sürecindeyiz.” En büyük iş de bu ortamda Merkez Bankası’na düşüyor.

s 20880212541bd18b0bf364843bab4d71f1114b16
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.