enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
32,3772
EURO
35,1523
ALTIN
2.324,85
BIST
9.079,97
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Açık
21°C
İstanbul
21°C
Açık
Cuma Parçalı Bulutlu
22°C
Cumartesi Az Bulutlu
21°C
Pazar Parçalı Bulutlu
21°C
Pazartesi Az Bulutlu
23°C

Mehmet Akif bir denge adamıdır

Mehmet Akif üzerine bugüne kadar çok fazla yazıldı. Farklı istikametlerini öne çıkaran pek çok kitap kaleme alındı. Alim Kahraman ise bütün bu …

Mehmet Akif  bir denge adamıdır
15/12/2020 23:03
290
A+
A-

Mehmet Akif üzerine bugüne kadar çok fazla yazıldı. Farklı istikametlerini öne çıkaran pek çok kitap kaleme alındı. Alim Kahraman ise bütün bu yazılanlardan, hakkında kaleme alınmış kitaplardan yola çıkarak titiz bir çalışma yaptı. Mektuplar, mecmualar, gazeteler, anılar ve incelemelerin izini sürerek bugüne kadar gölgede kalmış dokümanlar ışığında tekrar Mehmet Akif’in biyografisini yazdı. Büyüyenay Yayınları ortasında çıkan Mehmet Akif: Tutuşmuş Bir Yürek Adanmış Bir Hayat kitabının gölgesinde Alim Kahraman ile Mehmet Akif’in bilhassa kültür sanat kimliğini öne çıkararak konuştuk.

resized 8e51a d136ab05mehmetakif

Mehmet Âkif üzerine detaylı bir biyografi kitabı hazırladınız. Mehmet Âkif üzerine yazılmış öbür biyografilerden bu kitabı ayıran nedir? Okura Âkif’in portresini çizerken neleri öne çıkardınız?

Âkif, bu milletin, İslâm medeniyetinin bir şairi. Yaşadığı yıllar -hem bizim, hem insanlık için- büyük savaşların, yıkılış ve kuruluşların yaşandığı bir devir. O sahip olduğu yüksek sorumlulukla, bir dava adamı olarak elini taşın altına koymuş, adeta büyük bir şok geçirmekte olan insanımızı uyandırmak, bu şoktan kurtarmak için kendini öne atmıştır. Ona, daha o yıllardan itibaren “İslâm Şairi”, kurtuluşun “manevî önderi” denmiştir. Milletine bir “İstiklal Marşı” armağan etmiştir. Çok sevilip benimsenmiştir. Hakkında en fazla yazı ve kitap yazılan şairlerin/yazarların en başlarındadır Âkif.

Samimiyeti, yüksek şairlik gücü yanında Âkif’i tamamlayan diğer özellikler de vardır. Birden fazla yaratılıştan gelen bu özelliklerini (tevazuu, dostlarına sadakati, yüksek ahlak anlayışı) onun İslamla yoğrulmuş insanî kimliğini bir bütün halinde ortaya çıkarmayı hedefledim biyografiyi yazarken. İstiklâl şairi olması elbette çok değerli, lakin bu tarafını belirginleştirmek için öbür özellik ve kişilik zenginliklerini de görmemiz gerektiğini düşündüm. Uçlarda gezinen, yalnızca hisleriyle yaşayan tek kanatlı biri değildir o. Bir istikrar, orta yol adamıdır. Bunu görmeye çalıştım.

Mehmet Âkif’in çocukluğundan gençliğine, oradan vefatına kadar uzanan devrini kapsayan bir kitap var elimizde. Çok taraflı bu biyografi kitabından biz Âkif’in entelektüel kimliğini öne çıkarmak istesek neler söylersiniz?

Âkif, içinden geçtiği eğitim kanallarının, İstanbul terbiyesinin, etrafının yoğurup şekillendirdiği bir kişiliktir. O, medreseyle çağdaş okulların eğitim sisteminin içinden beraberce geçmiş (o devirde bu mümkündü), buna özel dersler ve şahsî çalışmalarını da eklemiş, periyodunun hayli donanımlı bir “entelektüel”i olarak belirmiştir. Üniversitede müderrislik (hocalık) yapmıştır. Ancak buna karşın sahip olduğu tevazuuyla o, sade bir hayat yaşamıştır. Hayatı boyunca burun yüksekliğine hiç tahammül göstermemiş, böylesi ortamlarla karşılaşırsa protesto etmek için ya susmuş, ya da sessizce orayı terketmiştir. Halkın, sade vatandaşın eğitimine başka bir değer vermiş, halk içindeki iç âlem zenginliğine sahip ârif insanları bulup çıkararak onlarla dost olmaya bedel atfetmiştir. Bunların birçok örneği var hayatında, mümkün olduğunca kitapta onları da belirginleştirmeye çalıştım.

resized b6f28 fada526amehmetakifersoy

İKBAL İLE MISIR’DA BULUŞTU

Mehmet Âkif ile Pakistanlı düşünür şair İkbal’in (daha evvel Yeni Şafak gazetesinde kaleme aldığınız bir yazınızda) Mısır’da görüştüklerini yazmıştınız. Âkif kitabınızı hazırlarken bugüne kadar gölgede kalmış Mehmet Âkif ile ilgi öteki ne çeşit yeni bilgilere ulaştınız?

Evet bu husus (Akif’le İkbal’in yüz yüze görüşmesi) bilinmiyordu, bu araştırmalar sırasında bulduğum bir yazıdan öğrendim. Onu evvel Yeni Şafak kitap ekinde yazdım, sonra biraz daha genişletip bir makale yaptım (Akif Salnamesi’nde çıktı). Ayrıyeten bu kitapta da yerini buldu.

Bu kitabı hazırlarken, Âkif’le ilgili en son bilgileri bir ortaya getirmeye çalıştım. Onları kitabın kendi nizamı içinde yine değerlendirdim. (Belki de kitabın kendine ilişkin yeniliği bu kıymetlendirme açısı içinde gizlidir.) Bunlara ek olarak periyot gazete ve mecmualarından yararlanarak kimi yeni bilgilere de ulaştım. Mesela Âkif’in Birinci Safahat’taki şiirlerinin Sıratımüstakim’den evvel hangi mecmualarda yayımlandığı konusu bunlardan biridir. Âkif’in dilci tarafını da fark edecek okuyucu. Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lugati’t-Türk diye bir kitabı vardır. Kıymetli bir yapıttır. Âkif’in bu kitapla ilgisi pek bilinmez, ona dikkat çektim. Bunun üzere diğer detaylar da var, her okuyucu için farklı olabilir bu dikkatler.

DÜŞÜNDE MESNEVİ’Yİ GÖRDÜ

Kitabınızda Mehmet Âkif’in hayalinde kendisine Mesnevî ikram edildiğini ve sonraki gün de bir sandık armağan kitap ortasında Mevlana’nın Mesnevisi’ni de görünce çok keyifli olduğunu yazmışsınız. Mehmet Âkif’in Mevlana ve Mesnevi ile kurduğu bağ üzerine neler söylersiniz?

Bu kitaptaki yeni bakış açısı içine dahil edilebilecek hususlardan biri de budur bana nazaran. Âkif, periyodundaki İslamî uyanış hareketlerini yakından izlemiştir. Bunlardan Mısır ekolüyle ilgisi öne çıkarılır kimilerince. Ama o günkü Hint Müslümanlarıyla ilgisi de en az bunun kadar kıymetlidir. İkbal’in Hint yarımasında oynadığı rol, Âkif’in bu taraftaki rolünü andırır. Âkif İkbal’i Farsçası sayesinde yakından tanımıştır. Onun Mevlana’ya olan ilgisini, büyük hayranlığını görmüştür. Lakin Âkif Mesnevî’yi İkbal aracılığıyla tanımaz. Daha küçük bir çocukken Fatih Camii’nde Esat Dede’nin derslerine katılmıştır. Adana-Şam yıllarında bir arada olduğu Mustafa Nuri Beyefendi “Mesnevî bilir, edebiyat meraklısı” bir kişidir. Ankara Tacettin Dergahı’nda kaldıkları yıllarda hoş ney üfleyen bir Mevlevî Dedesi vardır komşuları. Vakit zaman karşılıklı ziyaretleşirler. O Dede Efendi Âkif’e bir nısfiye armağan eder. Tahirülmevlevî en yakın arkadaşları ortasındadır Âkif’in.

Ancak yeniden de Mesnevî ile yakınlaşması, onu iki kere baştan sona aslından okuması, kendi yaptığı yorumları Mesnevî’nin şerhleriyle karşılaştırması Mısır yıllarındadır. O rüyayı da o sırada görmüş, sonraki gün Abbas Halim Paşa’nın eşi Hatice Hanım’dan bir sandık ikram kitap gelmesi bu duşun üstüne denk düşmüştür. Sandığı açınca ne görsün Âkif, en üstte tam ekip bir Ankaravî şerhi!

MÜZİK VE RESİME İLGİSİ

Tekrar bilhassa Mısır günlerinde vakit zaman dinlediği müziklerden, müzisyenlerden bahsediyorsunuz kitabınızda. Rikkat Kunt ise bir anısında Âkif’in kızı Suat’a fotoğraf dersi verdiğinden bahsediyor. Âkif’in (ve ailesinin) musiki başta olmak üzere öbür sanat kollarıyla alakası nasıldı?

Âkif öncelikle şair elbette. Lakin öteki sanat kollarına da ilgi duyan bir kişiliği var. Aile içinde sanatkar ruhlu olan, kızı Suat daha çok. Ona küçük yaşta fotoğraf dersi aldırıyor. Evvel Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım’dan sonra Rikkat Kunt’tan.. Suat Hanım müziğe de meraklı. Âkif’in öğrencisi ve dostu Şerif Muhittin Targan, Suat Hanımı teşvik için ona bir keman armağan ediyor. Âkif, klasik Türk mûsıkisi yanında batı müziğini de anlayacak bir hale geliyor vakitle.. Bunlar da onun görünmeyen “entelektüel” kişiliğine dahil.

KUR’ANI HIFZETTİ

Mehmet Âkif’in hafız olduğunu ve Kur’an çevirisi üzerinde çalışırken tekrar Kur’an’ı hıfzettiğini yazıyorsunuz. Birebir vakitte Kur’an ile hemhal olması günlük hayatındaki ibadetleri de etkilediğini, konutta Ramazan’da hatimle teravih kıldırdığını anlatıyorsunuz. Kur’an çevirisi çalışmaları Âkif’in günlük hayatını, edebî dünyasını nasıl etkiliyor?

Âkif’in İslamî duyarlığı öncelikle aile mirası. Babası ve annesi dini bütün beşerler. Babası Fatih Camii dersiamlarından. Pak bir adam. Nakşi tarikatına bağlı. Hafızlığa başlaması küçük yaşlardadır. Ortaya hayat gaileleri girince hıfzını tamamlaması sonraya kalıyor.

Âkif bir tarikata direkt bağlı görünmüyor. Fakat bölümün manevî odaklarıyla irtibat halinde. Kadiri (Çengelköy Havuzbaşı), Nakşî (Kelamı Dergahı), Rufaî (Üsküdar Sandıkçılar Dergahı) dergahları uğrak yerleri. Üsküdar Özbekler Tekkesi’ni de bunlara eklemek lazım. Pir Efendilerin birçok arkadaşı. Ayrıyeten Mevlevîlikle ilgisine daha evvel değindik.

Lakin Mısır’da Kur’an çevirisiyle meşgul olurken (bir taraftan da Mesnevî’yi mütalaa ediyordu bu sırada) güzelce Kur’an’la halleniyor. Vakit namazlarına daha fazla titizlendiği üzere, Ramazanlarda hatimle teravih kıldırıyor meskeninde, çocuklarına. Bunların beğenilen kıssaları var kitapta. İstanbul’a son dönüşünde, vefatından evvelki altı ayda, hergün hoş sesli bir hafızdan Kur’an dinlemeden edemez bir hale geliyor.

Kur’an çevirisine ayırdığı uzun vakit hasebiyle Âkif, yazmayı planladığı kimi yapıtlarını yazamamıştır. Ama Kur’anla uğraşmanın manevî yararı da çok yüksek olmuştur.

Mehmet Âkif İstanbul’a tekrar döndüğünden dostlarının üç gün sonra haberi olduğunu, hastane ve meskeninin ziyaretçilerle dolup taştığını anlatıyorsunuz. Âkif’in bir ömür yanında olan dost halkası ortasında kimleri sayarsınız? Bu isimler Âkif için neyi söz ediyor?

Âkif’in dostluğa verdiği kıymetin yüksek olduğunu söylememiz lazım. Onun dost ve sevenlerinin ne kadar çok olduğu İstanbul’a döndüğü son süreçte ziyaretine gelenlerin çokluğundan anlaşılmaktadır. Bir yerde bu sayının beş yüzün üzerinde olduğunu okudum. Onun dost etrafı halka halkadır. En iç dairede Ahmet Naim Beyefendi, Abbas Halim Paşa, Ferid Kam, Ali Şevki Hoca, Fatin Gökmen, Tahirülmevlevî, Kuşadalı Ali İstek Efendi üzere isimler vardır. Kendisinden sonraki nesilden Fuat Şemsi, Şerif Muhittin Targan, Şefik Kolaylı, Hasan Basri Çantay, Yozgatlı İhsan Efendi, Becerikli İz, Hafız Asım Şakir sayılabilir. Kademe kademe genişler bu daire. Hepsini yazmak sayfalar alır. Akif, dostlarına sadakatiyle de bilinen bir isimdir.

Samih Rıfat, Midhat Cemal, Hikmet Bayur, İstek Tevfik, Yusuf Akçura, Fazlı Faik üzere tam fikir mutabakatı içinde olmadığı dostları da vardır şairin. Onlar da Âkif’i daima takdir etmişlerdir.

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.