Madem Dünyada Sorun Var Neden Dolar Yükselmiyor? Merkez Bankası Rezervleri Yine Kritik Bölgede!

Reuters’ın aktardığına nazaran, Güney Kore geçen hafta swap (takas) muahedeleri uyarınca 780 milyon dolar gönderdi. Kaynaklar 2021’de yapılan muahedede 2 milyar dolar olan kapsamda bu sürecin olduğunu belirtiyordu. Aktarılan toplam ölçünün da şu ana kadar 1 milyar dolara yakın olduğu belirtilirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) hususa dair yorum yapmadı.

TCMB’nin Çin ile 6 milyar dolar, Katar ile 15 milyar dolar, BAE ile yaklaşık 5 milyar dolar ve Güney Kore ile de 2 milyar dolar olmak üzere toplam 28 milyar dolar karşılığı swap mutabakatı bulunuyor. Azerbaycan ve Japonya ile de görüşme yapıldığı yıl başında açıklanmıştı lakin şimdi bir muahede bildirilmedi.

Swap, söz manası olarak ‘takas’ demek olurken, iki ülkenin ya da tarafın da olabilir, belli bir vadede, iki farklı para ünitesini, tekrar belirli bir faiz oranı üzerinden değiş tokuş yapmaları işlemine deniyor. 

Örnekle açıklamak gerekirse en kolay süreçle, ödemeniz var dolar lazım, sizde yok. Dolar borç değil de ödünç buldunuz, TL verdiniz. Dolarla borcunuzu ödediniz, iki gün sonra siz dolarla bir ödeme aldınız. Birinci ödünç aldığınız yere gittiniz doları 2 günlük faiziyle geri verdiniz. Bu sürecin MB’ları ortasında yapılanı swap oluyor.

Sonuçta swapla aldığınız yabancı para sizin kasanıza giriyor. Merkez Bankası’nın kasasında aslen birçok varlık bulunduğu üzere rezervin de birçok çeşidi bulunuyor. 

Yine kısa ve net anlatalım. Merkez’in kasasında bulunan dövizlerin hepsi onun değil. Bir kısmı bankaların bir kısmı ihracatçıların döviz karşılıkları üzere olurken, bir de Merkez Bankası’nın altınları var. Altınların da hepsi kendi kasasında değil. Swap üzere süreçlerde teminat için Londra, ABD üzere farklı yerlerde bulunabiliyor. Dünyada da bu bu türlü işliyor ayrıyeten MB bunların nerede olduğunu da söylüyor. Bir de IMF çekme hakkı SDR bulunuyor. 

Rezervlerde de durum şu; bir kasadaki her şeyi gösteren rezervler var, bir altın harici gösteren rezerv var, bir swap harici gösteren rezerv var üzere çeşitleri bulunuyor. 

Swap harici etkenlerde de Cumhurbaşkanı Erdoğan geçen aylarda rezervlerin artışın için dost ülkeleri işaret etmişti. Ardından çok konuşulan Akkuyu Nükleer Santrali inşası Rusya’dan transferler ve net yanılgı noksan kalemi gelişmeleri görülmüştü.

• Öncelikle para bir ülkenin kıymetli itibar göstergelerinden olurken, para ve kur siyasetlerinde inancın sağlaması için elinizi güçlendiriyor. Bir açıdan zenginlik göstergesi ve Merkez Bankası’nın ‘ben burdayım’ deme gücü.
• İç ve dış borç ödemelerinde gerekli olan döviz burada demek! esnaf ağzıyla; ‘Teminatı benim abicim’ göstergesi yani. 

• Şu periyot içinde bulunduğumuz konjonktür göz önüne alındığında içeride ve dışarıda oluşan, oluşacak finansal oynaklıklara karşı sizin ‘kefen paranız.’

• Hani ‘CDS, CDS, nedir bu CDS?’ dersek, milletlerarası piyasalarda sizin zora düşüp düşmeyeceğiniz gösteren o CDS’lerde de bir gösterge olarak ekonominizin güvenilirliği manasına geliyor.

Merkez Bankası brüt rezervleri 30 Eylül haftasında 3,8 milyar dolar azalarak, swap hariç net rezervler -59 milyar dolarla rekor düşük düzeye geriledi. Brüt döviz rezervleri de 68 milyar 52 milyon dolara indi.

Brüt döviz rezervleri, bir evvelki haftada da 3,5 milyar dolar azalarak 71 milyar 335 milyon dolar düzeyine inmişti.

20 Temmuz haftasında net rezervler 20 yılın en düşük düzeyine gerilerken geçen yıl KKM’nin açıklandığı hafta swap hariç net rezervler -55,7 milyar dolar olmuştu. 

TCMB’de 2020 yılında yaşanan lider değişikliğinden evvelki hafta da bu sayı -48 milyar dolar olurken, tıpkı hafta sonu Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da istifasını sunmuştu.

Kaynak: IMF

1. çeyrekleri baz aldığımızda tabloda gereğince sayı olduğundan oran hesabı yapmadan bilhassa Merkez İdare, KİT’ler, TCMB yükselişleri dikkat çekerken, özel bölümdeki düşüş de dikkat çekiyor. 

Bir de tabi borç neydi vadesi geldiğinde döviz lazım demekti. 

Tablonun kaynağı: Hazine ve Maliye Bakanlığı

Kaynak: BloombergHT

Kaynak: Verimetrik

Kaynak: VeFinans

Kredi genişlemesi hedefiyle faizleri indirirken, kuru dizginlemek için döviz piyasalarına yapılan müdahalelerle kurda sınırlama görülürken, kredilerde de arzı sınırlayarak döviz talebini azaltırken, dış borç için gerekli dövizi bulmak hedefiyle swap tarafından gelenleri de harcarken, cari fazla hedeflediğimiz modelde döviz ve kredi sıkışmaları kaynaklı üretim ve münasebetiyle ihracatta yaşanan daralmayla cari tarafta da açık vermeye devam ederken, enflasyondaki yükselişin de çarkların dönerek tüketimle katkı sağlayarak büyümeyi desteklemesine çalışıyoruz.

Neo klasik ekonomi düşüncesinden, epistemolojik bir kopuşu temsil eden, heteredoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan; davranışsal ekonomi ve nöro iktisatla daha fazla kıymet kazanmaktadır.

i.pinimg.com