Kripto yasası detayları netleşti

BLOKZİNCİR altyapısı üzerinden çalışan kripto varlıklar bölümünde kuralları düzenleyen yasa teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Sermaye Piyasası Yasası’nda esaslı değişiklikler getiren düzenlemeyle bu alanda lisans alan hizmet sağlayıcılar üzerinden kripto borsaları müsaadeli çalışacak. Yatırımcıların merakla beklediği “soğuk cüzdan”da (internete bağlı olmayan donanımsal bir cihaz) saklama formülüne müsaade verilirken, kripto para madenciliği mevzuata alınmadı; kaldıraçlı süreç ise yasaklandı. Kripto para borsası işleten hizmet sağlayıcılar açısından “zimmet” cürmü düzenlenirken, “şahsi iflas” sorumluluğu da getiriliyor. Kendi yazılım mimarisi olan kripto varlıklar Türkiye’den ihraç edilebilecek. Teklifte vergiye yer verilmezken, Sermaye Piyasası Kurulu ve TÜBİTAK için yüzde 2 hizmet bedeli ödenmesi öngörüldü.

Yeni düzenleme, ’nca 2012’de yayımlanan Kripto Varlıklar Yönetmeliği’ndeki “gayrimaddi varlıklar” tarifini yasaya taşıyor. Kesimde “coin” ve “token” olarak sınıflanan kripto varlıkların tarifi, “Dağıtık defter teknolojisi yahut misal bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve paha yahut hak tabir edebilen gayri maddi varlıklar” halinde yer aldı.

5 YILA KADAR HAPİS

Türk vatandaşları ile Türkiye’de yerleşik teşebbüsçüler, kendi iradeleriyle yurtdışı platformlarda hesap açarak süreç yapabilecek. Lakin yurtdışı platformlar Türkçe internet sitesi açar ve Türkiye’deki yatırımcılara yönelik reklam yaparsa, ulusal mevzuat kaidelerine uymaları istenecek. SPK, müsaade almaksızın bu faaliyetleri gerçekleştiren şirketler hakkında cürüm duyurusunda bulunacak. Müsaade almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen şahıslar ve şirket yetkililerine üç yıldan beş yıla kadar mahpus ve on bin güne kadar para cezası verilecek. Müsaadesiz faaliyet yürüten platformların internet sitelerine erişim mahkeme kararıyla engellenecek. Kaldıraçlı süreç yaptıran platformlar da mahkeme kararıyla kapatılabilecek.

ZİMMET VE ŞAHSİ İFLAS

Hizmet sağlayıcıların yöneticileri, mensupları ve ortakları için “zimmet” cürmü ve “şahsi iflas” sorumluluğu tanımlandı. Müşteri varlıklarının güvenliğinin sağlanması bakımından klâsik finansal araçlarına nazaran daha ağır cezalar öngörüldü. Yetkisini berbata kullanarak kripto varlıkları zimmetine geçirenlere 12 yıldan 22 yıla kadar mahpus cezası ve 20 bin güne kadar para cezası verilecek. Haklarında şahsi iflas kararı verilenlerin faallerinden nakit olanlar direkt doğruya, olmayanlar ise paraya çevrilerek müşterilerin ziyanı karşılanacak. Etkinlerden öncelikle müşteri ziyanı ödenecek.

AÇIĞA SATIŞ VE KALDIRAÇ YASAĞI

Kripto varlıklar; kredili süreç, açığa satış ve kaldıraçlı süreçlerde kullanılmayacak. Münasebette, bu varlıkların fiyatlarında ani ve sert değişiklikler olması ve kaldıraçlı süreçlerin yatırımcı riskini büyük oranlarda artırması nedeniyle buna müsaade verilmediği belirtildi. Kriptolar, yatırımcı tazmin sistemine dahil edilmeyecek. Nitelikleri itibariyle riskli olan bu varlıklar, alım-satımına yönelik sigorta düzeneği oluşturarak ilgiyi artırmamak ve kamuya ek külfet yüklememek maksadıyla tazminat kapsamı dışında tutuldu.

Türkiye’nin, kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını önlemeye yönelik Mali Aksiyon Misyon Gücünün (FATF) gri listesinden çıkması açısından ehemmiyet taşıyan “Kripto Varlıklar Düzenlemesi”, AK Parti Ankara Milletvekili Ömer İleri’nin birinci imzacı olduğu teklifle dün Meclis Başkanlığı’na verildi. Bu alanda birinci kapsamlı ulusal mevzuat olan teklif, MiCA olarak isimlendirilen Avrupa Birliği’nin Kripto Varlıklar Piyasası Tüzüğü’ndeki beklentilerin de karşılanmasını hedefliyor.

SOĞUK CÜZDAN İMKÂNI

TEKLİFLE müşterilerin varlıklarını kendi cüzdanlarında bulundurulmaları temel prensip kabul ediliyor. Kendi cüzdanlarında bulundurmadıkları varlıklar için uğrayabilecekleri hak kayıplar yatırımcının kendi sorumluluğunda olacak. Lakin kripto dünyasının “yastık altı” olarak nitelendirilen “soğuk cüzdan” uygulamasına da imkan sağlanacak. Müşteriler, kişisel cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri varlıklarını, platformlar dışında nitelikleri belirlenecek üçüncü taraflarca saklanmasını isteyebilecek. İleri teknoloji eseri elektronik bellek gerektiren bu “soğuk cüzdan” hizmetini, SPK tarafından yetkilendirilmiş ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca (BDDK) uygun görülen bankalar yahut başka kuruluşlar sunabilecek.

TOKEN İHRACINA İMKAN SAĞLANACAK

SERMAYE piyasası araçlarına has özellikler barındıran kripto varlıklar ile Ethereum, Polkadot, Avalanche üzere kendi yazılım mimarisi olan kripto varlıkların ihraç edilmesine imkan sağlanacak. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), sermaye piyasası aracı olan “projelerin” ihracına ait kuralları ayrıyeten yönetmeliklerle belirleyecek. Blokzinciri teknolojisinin geliştirilmesine dayanan “coin” üretimi kıymetli kaynak ve bilgi birikimi gerektiriyor. Mevcut blokzinciri üzerinde yeni teknoloji geliştirmeden görece kolay süreçlerle “token” oluşturulması ise kamuoyunda “proje” olarak isimlendiriliyor. Bu ortada, kripto varlık madenciliğine teklifte yer verilmedi. Bu daldaki üretimin büsbütün kamunun nezaret ve kontrol sonları dışında büsbütün bağımsız yürütülebilmesi ve “tamamen kayıt altına alınması pratikte mümkün olmaması” nedeniyle bu tercih yapıldı.

‘YÜZDE 2 HİZMET BEDELİ OLACAK’

AK Parti Küme Lideri Abdullah Güler, “Teklifimizde vergilendirme kelam konusu değildir. SPK’nın yüzde 1, yani faizden arındırılmamış olan gelirinden yüzde 1, TÜBİTAK da teknolojik kıymetlendirme yapacağı için yüzde 1 de onun hissesi olmak üzere hizmet bedeli olarak yüzde 2’lik gelir öngörülüyor” dedi.

Abdullah Güler

MASAK KURALLARINA UYULACAK

ALICISINA tanınan haklara yahut imkanlara nazaran kripto varlığın mevzuattaki yeri değişebilecek. “Fayda kripto varlık” yahut “elektronik para” üzere farklı dijital varlıklar cinslerinde SPK dışındaki kurumlar da tedbir alabilecek. Örneğin elektronik parayla ilgili süreçte bankacılık mevzuatı uygulanabilecek. Yahut bir şirkette paydaşlık vaadiyle kripto varlıkla ödeme yapılması halinde bu süreç “izinsiz halka arz” olarak değerlendirilip Sermaye Piyasası Yasası’na nazaran süreç yapılacak. Müşterilerin kripto varlık transfer süreçlerinde Mali Cürümleri Araştırma Kurulu’nun kurallarına uyulacak. Transfer iletilerinde gönderici ve alıcıya ait yer alması öngörülen bilgi ve datalar kripto varlık hizmet sağlayıcılarca yerine getirilecek.

GÜLER: ÜLKEMİZ ÖNCÜLÜK YAPABİLİR

TEKLİFİ açıklayan AK Parti Küme Lideri Abdullah Güler, 19 unsurluk teklifle, kesimin açıklık ve istikrar içerisinde çalışmasını bozacak aksiyon ve süreçlere karşı tedbirler getirildiğini belirtti. Güler, şunları söyledi:

“19 unsurluk teklifimizde kripto varlıkların ihracı, suistimalin tespit edilmesi, dolandırıcılık ve piyasa bozuculuk üzere hareketler, sınırötesi işbirlikleri, operasyon ve teknolojik risklerin belirlenmesi, ferdî yatırımcıların uygunluğu üzere konular olabildiğince değerlendirildi. Ülkemizde de memleketler arası uygulamalara emsal biçimde kripto varlıklarla süreç yapan tarafların risklerinin azaltılması için adımlar atılması gerektiğini dikkate alarak bu teklifi hazırladık. Ülkemizin bu alandaki gelişiminin önünün açılması, blokzincir ekosisteminde memleketler arası üstünlük sağlanması ve tıpkı vakitte öncülük yapılabilmesinin de teklifimizle bir arada önü açılmaktadır.”