Kira Geliri Belli Bir Sınırın Üzerindekiler İçin Vergi Vakti: Kimlere İstisna Uygulanacak?

Geçen yıl elde edilen konut kira gelirlerinin 7 bin lirası gelir vergisinden istisna tutulacak. Bu meblağı geçmeyen kira gelirlerinin beyanı gerekmiyor. İstisnayı aşan gelirini beyan etmeyen ya da eksik bildirenin bu hakkı ortadan kalkıyor. 2022 yılı için geçerli olacak konut (mesken) istisna fiyatı da 9.500 lira olacak.

İşyeri kira geliri için de beyanname sonu yeniden her yıl tekrar belirleniyor. İş yeri kira geliri elde edenler için beyan sonu 53 bin lira olup, 2022 yılı gelirleri için bu fiyat 70 bin lira olacak. Konut sahipleri kiradan elde ettiği geliri evvel beyan ediyor daha sonra da Mart ve Temmuz’da iki taksit halinde ödüyor. Konut sahipleri 2020 kira geliri için 53.6 milyar gelir beyanında bulundu. Gelir Yönetimi Başbakanlığı, milyonları ilgilendiren kira geliri ve vergilendirilmesi konusunda merak edilen sorulara örneklerle cevap verdi:

Sabah’tan Hazal Ateş’in haberine göre gayrimenkul sermaye iradının mükellefi, kira gelirine mevzu mal ve hakların sahipleridir. 2021 yılı için mesken kira gelirlerinin 7000 lirası, 2022 yılı için ise 9500 lirası gelir vergisinden istisnadır. Bu meblağın altında kalan mesken kira gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmez. Beyana tabi geliri yalnızca kira geliri olan mükelleflerden, bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri 2021 yılı için belirlenen istisna fiyatı olan 7000 lirayı aşanlar beyanname verecek. 1 Ocak-31 Aralık dönemine ilişkin beyana tabi gayrimenkul sermaye iradı gelirleri için Mart’ın birinci gününden son günü akşamına kadar beyanname verilmesi gerekiyor.

Geçen yıl için mesken kira gelirinin 7 bin lirası istisna. Bu meblağın üzerinde mesken kira geliri elde edilmesi halinde verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen kira gelirinden istisna fiyatının düşülmesi gerekir. Kira gelirinin yanında ticari, zirai yahut mesleksel çıkarını beyan etmek zorunda olanlar, istisna uygulamasından yararlanamıyor. Konut kira geliri elde eden bireylerin, yıllık olarak tespit edilen istisna fiyatının altında kira geliri elde etmesi halinde vergi dairesinde mükellefiyet kaydı açtırmasına, beyanname vermesine gerek bulunmuyor.

Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde; bu konuttan elde edilen kira gelirlerinin vergilendirmesinde her bir ortak istisnadan farklı ayrı yararlanabilir. Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde ise istisna kira gelirleri toplamına bir kere uygulanır.

İstisna uygulaması, yalnızca, konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler için kelam hususudur. Örneğin, mesken ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi halinde, istisna yalnızca mesken kira gelirine uygulanır. İşyeri kira gelirine istisna uygulanmıyor.

Kira geliri elde etmesine karşın kira gelirini beyan etmeyenler ya da düşük beyan edenlerin tespiti halinde ceza kesiliyor. Kira bankadan ödenmezse farklı ceza, beyanname verilmezse de başka cezası var. Bu ceza günümüz itibariyle kira bedelinin yüzde 5’i kadar (her bir süreç için) öngörülüyor.

Mükellefler tarafından o yıla yahut geçmiş yıllara ilişkin olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edildiği yılın hasılatı sayılır. Örneğin; 2018, 2019 ve 2020 yılları kira gelirleri topluca 2021 yılında tahsil edilirse, 2021 yılının geliri olarak dikkate alınır.

Konut kira gelirinin beyan edilmemesi yahut eksik beyan edilmesi halinde istisnadan yararlanılamaz. Fakat, idarece rastgele bir tespit yapılmadan evvel, müddetinde beyan etmedikleri yahut müddetinde verdikleri beyannamede yer almayan konut kira gelirlerini kendiliklerinden verecekleri beyanname ile beyan edenler istisnadan yararlanabilir.

Kira bedelinin hiç olmaması yahut düşük olması halinde, ’emsal kira bedeli’ temel alınır. Buna nazaran;- Gayrimenkulün bedelsiz olarak diğerlerinin kullanımına bırakılması, kiraya verilen gayrimenkulün kira bedelinin emsal kira bedelinden düşük olması, hallerinde emsal kira bedeli aslı uygulanır.

Sahibi oldukları gayrimenkulleri konut olarak kiraya verenler, gerçek sarfiyat tarzını seçmeleri halinde, buradan elde ettikleri kira gelirinden, oturdukları konut için ödedikleri kira bedelini sarfiyat olarak indirebilirler. Türkiye’de yerleşik olmayan bireylerin (çalışma yahut oturma müsaadesi alarak altı aydan daha fazla bir müddettir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dâhil), yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri Türkiye’de elde ettikleri kira gelirinden sarfiyat olarak indirim konusu yapılamaz.