İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth Pazartesi günü son seyahatine uğurlanıyor. Fakat kraliçe yalnızca İngiltere için değerli değil …
İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth Pazartesi günü son seyahatine uğurlanıyor. Fakat kraliçe yalnızca İngiltere için değerli değil. Bağımsızlıklarını sonradan kazanmış olan koloniler için de farklı bir yeri var.
Kraliçe’nin o koloniler ortasında yer alan Kıbrıs ve Kenya’da nasıl hatırlandığını Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 4. Başbakanı Hakkı Atun ve Cornell Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mukoma Wa Ngugi, CNN Türk editörü Serdar Korucu’ya anlattı.
KIBRIS’IN SON KRALİÇESİ
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 4. Başbakanı Hakkı Atun, Kraliçe’nin taç giydiği gün adada yaşananları şöyle anlatıyor: “Millet bahçesi dediğimiz ve evvelce tabakhane olarak kullanılmış, bugünse Rum belediyesine devredilmiş olan yerde bandolarla Kraliçe’nin taç giymesi kutlandı.”
Kraliçe’nin taç giymesi akabinde paranın üzerine de kendisinin fotoğrafının basıldığını söyleyen Atun, “Yabancı lisanda eğitim veren okullarda ikramlar verildi. Üstünde kendi resmi olan fincanlar verildi” dedi.
Hakkı Atun, 1952 yılında kendisinin lisede okuduğunu söyledi ve “O vakit tek lise Kıbrıs İslam Lisesi’ydi. İsmi Kıbrıs Türk Lisesi değildi o vakitler. Türkleri daha çok dini taraftan ele alarak istismar etmeye çalışıyorlardı” diye ekledi.
1950 yılına kadar okullarda İngiliz müdürün olduğunu ve ilkokullarda Kral Marşı’nın öğretildiğini belirten Atun, “Bizim eğitimimize karıştıkları halde Rumlara karşı toleranslı davranıyorlardı. 1931 yılındaki meşhur isyana kadar da bu türlü sürdü. Bu isyanda Türklerin hiçbir rolü olmadığı halde Türkler de cezalandırıldı. O periyottan itibaren İslam Lisesi onların yönetimine geçti. Vakıflar Yönetimi onların tayin ettiği bir müdürün eline geçti. Malları maddelere alışılmamış olarak Rum belediyeleri ya da bireylere evvel kiraladı sonra da mülkiyetini verdi” dedi.
“Türkiye hükümeti de, özellikle Menderes devrinde Türkiye Kıbrıs’a sahip çıkmaya başladı. İngilizler de Türkiye’yi uyarma muhtaçlığı duydu” sözlerini kullanan Atun, “Rumlara, ümitlendirdikleri ‘Enosis’e karşı Türkiye’nin itirazı işlerine geldi. Ve hatta EOKA terör işlerine, İngilizleri arttan vurmaya başladığında Türklerden yardımcı polis yaparak Rumlarla bizi karşı karşıya getirdi. Bizi de harekete geçirmeye, savunmaya geçirmeye teşvik etmiş oldu. TMT’nin kuruluşu 1958’de bu formda gerçekleşmiş oldu” diye konuştu.
Hakkı Atun, İngiltere’nin garantör bir devlet olarak üstüne düşen misyonu hiçbir vakit yapmadığını söyledi lakin yaşananlara karşın Kıbrıs Türklerinin Kraliçe’ye yönelik bakışının olumsuz olmadığını belirtti. Atun, “Kraliçe’ye Kıbrıs Türklerinin antipati duyduğu söylenemez. Hesabımız daha çok İngiliz hükümetiyleydi. II. Elizabeth böylelikle bizim son kraliçemiz oldu” dedi.
II. ELIZABETH, PRENSES OLARAK GİDİP KRALİÇE OLARAK DÖNDÜĞÜ KENYA’DA NASIL ANILIYOR?
II. Elizabeth için, 1952’de prenses olarak geldiği lakin babasının mevti üzerine kraliçe olarak ayrıldığı Kenya’daysa yas ilan edildi. Cornell Üniversitesi’nden akademisyen-yazar Doç. Dr. Mukoma Wa Ngugi, “Bir defa eski sömürgelerin sömürgeciliğin en yabanî periyotlarından birinde başta olan bir hükümdar için yas ilan etmesi epeyce ironik” dedi ve “Hükümet yas ilan ediyor, halk ‘Hayat devam etmeli ve bize yapılanları unutmamalıyız’ diyor” diye ekledi.
“Acaba Batılı ülkeler bizim sömürgecilik aksisi önderlerimiz için yas ilan etti mi? Doğal ki hayır. Zira onların suikastlarını Batı düzenledi” diyen Mukoma Wa Ngugi, “Kendisi sömürgeciliğin sertleştiği bir periyotta tahta çıktı. Baskıcılığın, göz altıların, azabın, suikastların arttığı bir periyottu. Kraliçe ve pek çok hatadan sorumlu tahtı nasıl birbirinden ayırırız bilemiyorum. Mevcut durumda bunu yapamam. Zira tüm bunlar “Majesteleri” ismine yapıldı. Onun ismine yapıldı” sözlerini kullandı.
Mukoma Wa Ngugi, ailesinin de bu periyottaki şiddetten etkilenişini şöyle anlattı: “Amcalarımdan biri Kenya Toprak ve Özgürlük Ordusu mensubuydu. Mau Mau’nun bir kesimiydi. Direnişi destekliyordu. Büyürken bize bir kıssa anlatırlardı. Amcamı bir sömürgeci polis kovalamış. Üzerinde kurşun taşıyormuş, bu da kesin mevt demek. Büyükannem o sırada bahçeyle uğraşıyormuş. Amcam kurşunları fırlatmış o da saklamış. Böylelikle kaçmayı başarmış. Ölen bir amcam da var. Kendisi sağırdı. İngiliz polisi tarafından öldürüldü. Ona “dur” demişler ancak duyamadığı için durmamış, onlar da onu vurmuş.”
Kenyalı akademisyen, “Kenya’da tazminat davetleri var, bilhassa de Mau Mau kurbanları için. Kimilerine da ödeme yapıldı. Ancak buradaki asıl argüman, çalınan servet. Alınan canlar. Birkaç bireye tazminat ödeyerek bu yanlışları düzeltemezsiniz” dedi.
