“Anayasal tertibi ortadan kaldırmaya teşebbüs” ile “siyasal ve askeri casusluk” hatalarından yargılanan ve dört yıldır tutuklu bulunan iş insanı …
“Anayasal tertibi ortadan kaldırmaya teşebbüs” ile “siyasal ve askeri casusluk” hatalarından yargılanan ve dört yıldır tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala, 26 Kasım Cuma günü görülen son duruşmada da tahliye edilmedi. DW Türkçe’nin duruşma öncesinde yönelttiği soruları yanıtlayan Kavala, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararına karşın “çeşitli yollarla tutukluluğunun sürdürülmesinin daha vahim bir hak ihlali yaratmasının” yanı sıra, “AİHM’nin ferdî müracaat hakkını kullanan üye ülkelerin yurttaşlarının özgürlüklerini koruyabilme gücünü de zaafa uğrattığına” dikkat çekiyor. Kavala, Avrupa Kurulu’nun ihlal prosedürünü başlatma ihtarının, AİHM’ye ferdî müracaat düzeneğinin faal işlerliğini muhafazası için gerekli olduğu kanaatinde.
DW Türkçe: Tutukluluğunuz dördüncü yılını doldurdu. Cezaevinde geçirdiğiniz mühletin fizikî ve ruhsal olarak sıhhatiniz üzerinde ne üzere tesirleri oldu, oluyor?
Osman Kavala: Şimdiye kadar önemli bir sıhhat sorunu yaşamadım. Moralim de bozuk değil. Dostlarımdan, beni tanımayanlardan, yurt içinden ve dışından gelen dayanak iletileri bana güç veriyor. Ruh sağlığımın da yerinde olduğunu ümit ediyorum. Lakin bir hasar olup olmadığı sanırım olağan hayatımı yaşamaya başladığımda anlaşılacak.
“Tutuklama süreci sivil topluma uyarı”
Sivil toplum faaliyetleri aracılığıyla casusluk yaptığınız tezleri var. Size yönelik savların Türkiye’deki sivil topluma gözdağı verme maksadı taşıdığını düşünüyor musunuz?
Yalnızca casusluk suçlaması değil, bütün tutuklama süreci de sivil toplum aktivistlerine yönelik bir ikaz olarak nitelendirilebilir. AİHM kararından sonra tutukluluğumu sürdürmek için bana yöneltilmiş casusluk suçlamasının çarpıcı özelliği, maddelerdeki casusluk faaliyeti tarifine bağlı kalmadan kurgulanmış olması. Bu türlü olunca maddedeki casusluk hatasına uygun bir kanıt ortaya koyma zaruriliği da ortadan kalkmış oluyor. Bu nedenden ötürü bu suçlamayı Nazi devri uygulamalarına benzetmiştim. İddianamede, İdare Şurası Lideri olduğum Anadolu Kültür’ün Kürt ve Ermeni yurttaşlarımızın yaşadıkları ile ilgili kültürel çalışmalar gerçekleştirmiş olması, Avrupa’dan vakıflarla yakın işbirliği yapması casusluğa işaret eden olgular olarak anlatılmış. Bu türlü bir suçlamanın, hukuk normlarına nazaran hazırlanması gereken iddianamede yer alması, bu iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ve tutuklama uygulamasına onay verilmesi, kuşkusuz STK’lar için de yeni bir tehdidin ortaya çıktığını gösteriyor.
Avrupa Kurulu, 30 Kasım’a kadar hür bırakılmamanız halinde Türkiye hakkında yasal süreç başlatma ihtarında bulundu. Bu ihtar hakkındaki görüşünüz nedir?
AİHM’nin tutukluğumda siyasi tesirin rol oynadığı tespitini de içeren ve derhal hür bırakılmam gerektiğine hükmeden kararının üzerinden iki yıl geçti. Bu karara karşın çeşitli prosedürlerle tutukluluğumun sürdürülmesi yalnızca daha vahim bir hak ihlali yaratmakla kalmıyor, AİHM’nin kişisel müracaat hakkını kullanan üye ülkelerin yurttaşlarının özgürlüklerini koruyabilme gücünü de zaafa uğratıyor. Avrupa Kurulu’nun ihlal prosedürünü başlatma ihtarında bulunacak olmasının, kişisel müracaat düzeneğinin güvenliğini ve aktif işlerliğini korumak için de gerekli olduğunu düşünüyorum.
“Bana yaşatılanlar Havel’in başına gelenleri hatırlatabilir”
On büyükelçinin ortak bir bildiriyle özgür bırakılmanıza yönelik daveti, ülke gündemine oturdu ve kısa müddetli diplomatik krize neden oldu. Bildirinin içeriği ve zamanlaması konusunda neler düşünüyorsunuz?
On büyükelçinin yapmış olduğu davet, AİHM kararının uygulanmasını denetleyen Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin almış olduğu ve Türk Hükümeti’ne ilettiği kararlarla büsbütün birebir içerikte. Bu davetin Bakanlar Komitesi’nin Türkiye’ye yönelik ihlal prosedürü başlatma kararını oylayacağı Aralık başı toplantısından evvel yapılmış olmasını manalı buluyorum. Davetin farklı biçimde algılanmasının nedeni büyükelçiler tarafından ortaklaşa ve toplumsal medya kullanılarak yapılmış olması, birebir vakitte kamusal alanda söz bulan eleştiren nitelikte bir bildiri olarak görülmesi. Batı ile ilgili popülist telaffuzların ağır biçimde kullanıldığı ülkemizde, bu teşebbüsün taşıdığı siyasal mana, iletinin bağlamından kopartılarak tahrif edilmesine yol açtı. Lakin sanırım Cumhurbaşkanı ve Bakanların çok reaksiyon göstermesinin değerli bir nedeni de, AİHM kararındaki tutuklanmamda siyasi etkenlerin rol oynadığına dair tespit. Büyükelçilerin açıklaması bu tenkide karşı duyulan reaksiyonun söz edilmesine de vesile oldu.
Avrupa’da “Türkiye, Vaclav Havel’ini yaratıyor“ üzere yorumlar yapıldığı konuşuluyor. Bu yorumlara katılır mısınız?
Dört yıldır fantastik nitelikte suçlamalarla bana yaşatılan Kafkaesk tecrübenin Havel’in başına gelenleri hatırlatan bir yanı olabilir. Lakin benzerlik burada sona eriyor. Havel, ülkedeki siyasi rejimin özelliklerini, insanların davranışlarını nasıl etkilediğini anlatan üst seviye edebiyat örnekleri vermiş seçkin bir müellif ve fikir insanıydı. O periyodun Çekoslovakya’sı ile bugünün Türkiye’sinde yaşanan özgürlüklerle ilgili sıkıntılar ortasında birtakım paralellikler kurulabilir lakin siyasi dinamikler birbirine benzemiyor. Demokratik siyaset alanının kapalı olduğu Çekoslovakya’da toplumun takdir ettiği, itimat beslediği bir edebiyatçı siyasal dönüşümü simgeleyen bir başkan haline geldi. Türkiye’de güçlü bir muhalefet var. Kuşkusuz sivil toplum kuruluşları demokratikleşmeye katkıda bulunacaklar. Fakat siyasi değişimin ana aktörleri siyasi parti başkanları ve takımları olacak.
Burcu Karakaş
© Deutsche Welle Türkçe
