Kabil Havalimanını kana bulayan DAEŞ-K örgütü hakkında neler biliniyor?

DAEŞ-K, Afganistan’da bugüne kadar ortaya çıkan en kanlı küme olarak biliniyor.

DAEŞ-Horasan kümesi, 2013’te El Kural’ın Irak kolunun ayrılarak oluşturduğu DAEŞ’in Pakistan-Afganistan bölgesindeki koluna verilen isim. Birinci olarak Ocak 2015’te ortaya çıkan kümeye Batı’da Horasan’ın İngilizce yazılışından (Khorasan) ötürü DAEŞ-K deniliyor.

DAEŞ 2013 Nisan’da Irak’ta kurulduktan sonra 2014’te Rakka ve Musul’u alarak süratle güçlendi. Ocak 2015’te de, yani gücünün doruklarındayken Pakistan ve Afganistan’dan Irak yahut Suriye’ye giderek örgüte katılmak isteyen savaşçıları bölgede topladı; Pakistan Taliban’ından ayrılanları da yanına alarak DAEŞ-Horasan’ın kurulduğunu duyurdu.

Kısa bir mühlet sonra ABD öncülüğündeki memleketler arası koalisyon, DAEŞ’in Irak ve Suriye’deki gücünü büyük oranda bitirdi, 2017’de ise örgütü neredeyse büsbütün yok ettiğini duyurdu.

Savaşçı topladıkları devirde, Taliban’ı “yeterince sert” bulmayanların buradan ayrılarak DAEŞ’e katıldıkları biliniyor.

NEDEN HORASAN DENİLİYOR?

Horasan, Perslerin bölgeye hakim olduğu periyotta, -bugün Afganistan, İran’ın doğusu, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Pakistan’ın da bir kısmını kapsayan- imparatorluğun doğusuna verilen isimdi. Horasan Farsça “güneşin yükseldiği yer” manasına geliyor.

BİRÇOK ÜLKEDEN MİLİTAN ÖRGÜTE KATILDI

DAEŞ’in Irak ve Suriye’de gücünü kaybetmesinin akabinde Afganistan’a kaçabilen militanların yanı sıra örgüt kimi Arap ülkelerinden, Tacikistan, Özbekistan, Çeçenistan, Hindistan, Bangladeş ve Çin’den gelen savaşçılarla büyüdü.

2018’den başlayarak kimi Avrupa ülkeleri ve ABD’de, DAEŞ-Horasan üyesi olduğu gerekçesiyle 10’un üzerinde kuşkulu tutuklanarak uzun yıllar mahpus cezası aldı.

2019 yılında DAEŞ’in Horasan kümesinin Afganistan’daki akınları arttığında ABD, Taliban’la görüşmelere başlamıştı. Bu periyotta DAEŞ-K’nın hücumlarını Avrupa ve ABD’ye de genişletebileceğinden korkan ABD’nin, Taliban’la DAEŞ’e karşı çabada işbirliği yapabilmek için görüşmeler yaptığı, Amerikalı yetkililere dayandırarak yapılan haberlere yansımıştı.

TALİBAN ÖZEL KUVVETLER KURARARK DAEŞ-K’YA SAVAŞ AÇTI

DAEŞ-K, çoğunlukla Afganistan’ın doğusunda, İran sonundaki Şii nüfusu maksat alan kanlı hücumlar yürüttü.

Ülkenin bilhassa kuzeyinde ve doğusunda Taliban ile DAEŞ-K ortasında çatışmalar yaşandı.

İki taraf da Ocak 2015’te birbirlerine karşı savaş ilan etti.

DAEŞ’in üstlendiği birinci atak, Mayıs 2015’te Nargarhar bölgesinde bulunan Kot’ta Taliban üyelerinin öldürüldüğü bir hücumdu.

Daha sonra Taliban’la işbirliği yaptığını söylediği aşiretlere yönelik katliamlar yaptı. Taliban’ın bölgedeki de-facto yöneticilerini başlarını keserek öldürdü.

Taliban, DAEŞ başkanı Ebu Bekir el Bağdadi’ye 16 Haziran tarihli açık mektubunda “kendi muvaffakiyetlerini savunmak zorunda kalacakları” ikazında bulundu.

Örgütün kurulduğu yılın sonlarında, Ekim 2015’te Taliban, 1000 şahıstan oluşan bir özel kuvvet oluşturdu.

Özel kuvvetler, savaş kabiliyetlerine ve tecrübelerine nazaran itinayla seçilerek DAEŞ-K’nın var olduğu Nangarhar, Farah, Helmand ve Zabul üzere eyaletlere gönderilmişti.

Yıllar içinde onlarca Taliban ve DAEŞ-K üyesinin öldüğü çatışmalar yaşandı.

YÜZLERCE Şİİ SİVİL KATLEDİLDİ

2019’da Afgan ordusu, DAEŞ-K’nın yenildiğini lakin uyuyan hücrelerden ataklar organize edebileceğini duyurmuştu. Mayıs 2020’de de Başşehir Kabil’de, Şiilerin çoğunlukta olduğu bir bölgede bir bayan doğum hastanesine düzenlediği akında DAEŞ-K, 25 kişiyi öldürdü. Ortalarında gebe ya da yeni doğum yapmış bayanlar ve bebekler de vardı.

Bu devirde Şii ibadet yerleri, okullar, hastaneler, ABD ordusu ve Afgan hükümet güçlerinin örgüte yönelik operasyonları da artmıştı. Bu hücumlarda yüzlerce Afgan sivil ve asker ile onlarca yabancı asker ve misyonlu hayatını kaybetti.

Hastane saldırısından bir ay evvel, Nisan 2020’de DAEŞ Horasan kolu sorumlusu Abdullah Orakzai, Afganistan’ın güneyinde yakalanmıştı. Bir müddet sonra Kabil’de örgüte düzenlenen operasyonda beş örgüt üyesi öldürülmüştü.

DAEŞ-Horasan’ın bir evvelki önderi Abdul Hasip Nisan 2017’de, ondan evvelki başkanı Hafız Sayid de Ağustos 2016’da Afganistan’da ABD ve Afgan ordularının ortak operasyonlarında öldürülmüştü.

2016’DA ABD’NİN “TERÖR ÖRGÜTLERİ” LİSTESİNE GİRDİ

ABD Dışişleri Bakanlığı, 14 Ocak’ta yaptığı yazılı açıklamada, “Afganistan ve Pakistan Talibanlarının eski üyelerince kurulduğu bilinen DAEŞ-Horasan örgütünü yabancı terör örgütleri listesine aldığını” açıkladı.

2001’den beri Afganistan’da olan ABD’nin, ülkede yalnızca Taliban ve El Kural ile savaşma yetkisi vardı. DAEŞ’le savaşma yetkisi ise Suriye ve Irak’la sonluydu.

14 Ocak’taki karardan birkaç gün sonra ABD Savunma Bakanlığı, DAEŞ-K ile de savaşmak için ABD idaresi tarafından yasal olarak yetkilendirildi.

Örgüt bu sırada Şiilere, Birleşmiş Milletler çalışanına, ABD güçlerine, gazetecilere ve Afganistan’daki büyükelçiliklere karşı birçok akın düzenlemişti.

2016’nın sonlarında da bir dizi saldırıyı üstlenerek ve propaganda görüntüleri yayımlayarak gücünü kanıtlamaya çalıştı.

NEREDE KONUŞLANIYORLAR?

DAEŞ-K, Afganistan’ın doğusundaki, Celalabad kentinin de bulunduğu Nangarhar eyaletinde üslenmiş durumda. Bu eyalet, Pakistan hududundan uyuşturucu ve insan kaçakçılığının nispeten kolaylıkla yapılabildiği bir bölgede.

Kümenin en güçlü periyodunda 3 bin savaşçıya ulaştığı, sonrasında ise hem ABD ve Afgan ordusuyla hem de Taliban’la savaşı sırasında çok sayıda savaşçısının hayatını kaybettiği biliniyor.