Dünya kendi etrafında saatte 1670 km, Güneş kendi etrafında 105444 km ve Güneş, galaksisi etrafında saniyede 220 km süratle bizi de sürüklüyor …
Tahmin ettiğiniz üzere mevzu sürat değil, sevgi.
Evren son süratle giderken, elimizde kalacak olan tek şey sevgi. Pekala gerçekte kainatta en süratli şey nedir? Güneş mi, ışık mı?
Daha hızlı yahut süratli bir şey olabilir mi?
Önce dünyadaki gözlemleyebildiğimiz kimi süratli araçlara göz gezdirelim:
İnsanlı uzay araçlarına ilişkin sürat rekoru saatte 39 bin 897 km ile Apollo 10’a aittir ve 26 Mayıs 1969 üzere epey eski bir tarihte gerçekleşti. Sonraki yıllarda tekraren kullanılan uzay mekikleri ise yaklaşık 29 bin km sürate ulaşabiliyordu.
Bugüne kadar Mars’a en süratli gitmeyi başarmış olan mekik Mariner 7’dir ve 131 günde Mars’a gitmiştir. Güneş Sistemine en yakın yıldız sistemi olan Alfa Centauri’nin yaklaşık 4 ışık yılı uzakta olduğunu düşünürsek, şu an sahip olduğumuz teknolojilerle en yakın yıldız sistemine ulaşmak için insan ömrü kâfi gelmeyecek.
Uzayda hareket suratını sınırlayan şeyler var. Birincisi teknolojiden evvel insan bedeninin sonlarıdır. G Kuvvet tesiri üzere. İnsan bedeni kendi yükünün beş katı büyüklüktedir; G Kuvvetine iki dakika fakat dayanabiliyor.
Natural Science mecmuasındaki bir araştırmaya nazaran, ışık suratının yarısı süratte hareket eden uzay araçlarının yıldızlararası ortamda hidrojenle çarpışmaları durumunda açığa çıkacak yüksek güçlü parçacıkların uzay aracının radyasyon kalkanını geçip içerideki insanlara ve elektronik donanıma ziyan verebileceğini belirtiyor.
Öyleyse bu sürat üzerine fikir üretmek ne işimize yarayacak?
Malum ışık, saniyede yaklaşık olarak 300 bin km (tam olarak 299.792.458 metre) yol alıyor. Işığın seyahatine dair en son, James Webb teleskobunun gönderdiği fotoğraflarla bir boyut kazanmıştır. O denli ki 14 milyar ışık yılı uzaktan fotoğraflar getirmişlerdi. Yani saniyede 300 bin km’yi saatle, akabinde gün, yıl ile çarpın ve 14 milyar yıl ile düşünün…
Beyniniz durmadı değil mi?
Çünkü beyin daha fazlasını da kaldırabilecek güçte ve hızdadır…
Peki, ışık suratından daha hızlı bir şey bulunsaydı? İşte fikirlerinizi o noktaya odaklayın!
Soruyu şöyle değiştiriyorum: Oğlunun başının üstüne elma koyup, Giyom (Guillaume) Tell’e yayındaki ok ile elmayı vurmasını söyleyen o acımasız vali, ya şöyle bir şey deseydi: Ok, elmayı vuruncaya kadar, bize kimsenin aklına gelmeyen bir niyet üretirseniz, oğlunuzu kurtaracağız!
Ok suratından daha süratli bir şey, burada fikirdir. Okun yaydan çıkan suratının 240 km olabileceği öngörülüyor. Teknik olarak bu mümkün mü? Burada nöronların çalışma suratını bilmek gerekiyor. Çok teknik bir konu… Şimdilik, sizi beynin nöronları içinde kaybetmek istemiyorum.
Malum bütün bedenimiz milyarlarca nöron ağı ile kaplı. Beynin çalışmasını anlamak için yaşayan bir beynin için fikren bakmalıyız. Zira beyin mekanik değil, elektriksel ve kimyasal bir sistemle çalışıyor. Beyin, nöron ismi verilen 100 milyar hücreden oluşuyor. Bu nöronlar birbirleriyle irtibatı elektrik ile sağlıyor.
Ten, göz, kulak, lisan ve burun ile alınacak her hangi bir sinyali hızla beyne intikal ettirir ve beyin de bunun karşısında bir reaksiyon verir. Bu yansıyı aldığı eğitime, görgüye, bilgiye nazaran hızlandırabilir.
Bazı beşerler başkalarından süratli düşünür ve kendi düşünme suratınız hayatınız boyunca değişir. Değişik faktörlerle nöronlar potansiyel bir aksiyon suratını saatte 432 kilometreye kadar arttırabilir. Hızı intikal denilen bir tarif vardır. Mesela, trafikte seyir esnasında öndeki araç ile ortanıza bir ara koyarsınız. Bu aralık aracın suratı arttıkça uzamalıdır. Öndeki aracın durması yahut rastgele bir olumsuzluk anında hızı intikali gerekir. Yani olayı görüp, ayağınızı gazdan çekip, frene basmanız ortasındaki vakit ile aracın durması arasını ayarlamanız hızı intikaldir, fikir hızınızdır. Trafik tecrübesi fikir suratını artırır.
Muhtemel ki İsviçreli Giyom Tell üzere okçu birinin zihin odaklanması ve nöronların aksiyon suratı 432 kilometreye çıkıyordur. Bu türlü bir potansiyel birden fazla kişi için var. Kâfi ki kullanabilsin. Yani Giyom Tell kesinlikle enteresan bir fikir söyleyip ve oğlunu kurtaracaktır. Ya siz?
Düşünce mahareti yanı sıra niyet suratı da değerlidir. Artık biz o denli bir bölümdeyiz ki İsviçre ve Fransa sonundaki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) milyarlık aletler Higgs bozon parçacığını gözlemliyoruz. Işıktan daha süratli hareket edebilme ihtimali olan parçacıkları keşfediyoruz.
Bu bilgi sizin niyetinizde nasıl bir ışık çakıyor? Işıktan daha süratli olan bir şey, bize nasıl bir yarar sağlayabilir?
Benim aklıma birinci gelen şu oldu: Işıktan daha süratli olan bir şeyi (daha ismini tanımlamadık) internette kullanıp e-posta göndersek… Geçmişe yıllara ileti gönderebilir miyiz? Malum internetin icadı çok eski olmakla birlikte 1994’te kitlesel olarak yaygınlaşmaya başladı. Neredeyse 30 yıl öncesine uyarıcı bildirileri internet ile göndermek mümkün olabilir. En azından benim niyet suratımla vardığım sonuçlardan biri bu.
Ya sizinki nereye ulaşabildi?
Richard Feynman Queens’de yaşayan küçük bir çocuktu. Bir gün babasıyla ve içinde top olan el otomobiliyle yürüyüş yaparken el otomobilini çektiğinde içindeki topun öteki tarafa gittiğini fark etti. Babasına, topun neden el arabasının bilakis hareket ettiğini sordu. Babası ‘buna eylemsizlik denir.’ dedi. Richard ‘eylemsizlik nedir?’ diye soru. Babası, ‘eylemsizlik bilim insanlarının geriye giden topları açıklamak için kullandıkları tabirdir. Ama gerçekte kimse bilmez.’
Feynman eğitimine MIT ve Princeton’da devam etti, Challenger felaketini çözdü ve Nobel Fizik Mükafatını atom altı parçacıkların hareketini anlatan Feynman Diyagramları ile kazandı ve bütün muvaffakiyetini, babasıyla yaptığı o küçük konuşmaya bağladı. Zira kolay bir soru ona insanlığın bilgi hudutlarına taşıyabilirdi ve o, bilginin hududunda olmak istiyordu ve oldu da.
Bizler hepimiz etten, kemikten ve sudan ibaretiz. Hepimiz başlangıçta tıpkı aletlere sahibiz. Göz, kulak, burun, deri, nöron ve öteki organlar… Birçok insan, bilimin kapalı karanlık bir kutu olduğunu düşünür. Daha doğrusu formüller, tanımlar, denklemlerden ibaret kalın kitaplar… Aslında o hepimizin önünde açık bir alandır. Yaşayan ve etrafımızdaki olan tabiattır ve biz hepimiz fikir süratimiz ile birer kâşifiz. Keşifleri yapan beşerler baktıkları şeye biraz daha derin baktılar ve başkalarına nazaran daha meraklıydılar. Onların merakı insanların dünyayı algılama biçimini değiştirdi ve münasebetiyle dünya değişti.
Bir de fikrin ötesinde hayal var… Bill Gates, Düşünce Suratında Çalışmak diye bir kitap yazmıştı. Bence “hayal hızı” ondan öte bir şeydir. Kozmostaki en süratli şey niyetten sonra hayaldir. Artık hayal edin: James Webb teleskobunun gönderdiği fotoğrafların asıllarının bize ulaşması için 14 milyar ışık yılı geçti. Ancak hayal edip, Bigbang’e seyahat yapın, akabinde fotoğraflardaki o galaksileri, nebulaları, bütün kozmostaki varlıkları gözünüzün önünden geçirin…
Saniyeler sürdü değil mi?
Sadece geçmişe değil, geleceğe de hayalle seyahat yapabilirsiniz. Akabinde günümüze gelip, insan olmanın onuru ile sorumluluklarınızı hatırlayın, etrafınıza bir bakın bir şeyler üretin… Unutmayın, beyniniz bu potansiyele sahip.
