Son devirde daire kira bedellerinde yaşanan artışlar, üniversite öğrencilerinin okula dönmesiyle krize dönüştü. Yaz başından itibaren Türkiye …
Son devirde daire kira bedellerinde yaşanan artışlar, üniversite öğrencilerinin okula dönmesiyle krize dönüştü. Yaz başından itibaren Türkiye genelinde kiralık daire bulmak zorlaşırken birtakım kentlerde kiralar geçen yıla nazaran yüzde 50’ye varan oranlarda arttı. Yeni eğitim yılında yüz yüze eğitime karar verilmesiyle üniversite öğrencilerinin tekrar mesken aramaya başlaması, kiralık dairelere yapılan artırımları daha da artırdı. Kimi vilayetlerde, konuta ve semte nazaran kira artış oranları yüzde 100’ü buldu.
Dünya’nın haberine nazaran pandemi nedeniyle yaklaşık iki yıldır konutları boş kalan ya da düşük fiyata kiralayan mesken sahipleri, öğrencilerin okula dönüşünü fırsata çevirmeye çalışıyor. Fakat istenen fiyatları ödemeyi kabul edenlerin bile konut bulmaları garanti değil. O denli ki birçok bölgede boş daire bulabilmek için onlarca kişinin bulunduğu listelere isim yazdırmak gerekiyor.
PEKALA, KİRALAR NEDEN BU KADAR ARTTI?
Soruyu yanıtlayan Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Lideri Hakan Akdoğan, geçen yıl kiraların artacağına yönelik işaretlerin ortaya çıktığını lisana getirdi. Akdoğan, kira bedellerindeki fahiş artışların nedenlerini şöyle sıraladı: “2020’de pandeminin ağırlaştığı devirde kamu bankalarının başlattığı konut kredi kampanyaları, mevcut stokları önemli formda eritti. Stoklar eridi fakat yerine yeni üretim yapılamadı. Zira pandeminin tesiriyle inşaat dalı de yavaşladı. Yavaşlamaya, inşaat maliyetlerinin de tesiri oldu. Artık o stokları bitirdik lakin maliyetler ve pandemi kısıtlamaları yeni konut üretiminin önünde mahzur olarak duruyor.”
Emlak dalının alışkın olmadığı bir periyottan geçtiğine dikkat çeken Akdoğan, “Özellikle kimi bölgelerde, öğrencilerin de ağır olduğu ya da kentin en kalabalık olduğu bölgelerde sıra var. Konut kiralamak isteyenler gereksinimlerini söyleyip, isimlerini onlarca kişinin bulunduğu listelere yazdırıyor ve haftalarca sıra bekliyorlar” dedi.
Pekala, üniversitelerin yoğunlukta olduğu, emlak dalının gelirine üniversite öğrencilerinin en fazla katkı sunduğu kentlerde kiralık daireler ve kira artış oranları ne durumda? DÜNYA, bu sorunun yanıtını bulabilmek için Türkiye’nin önde gelen üniversite kentlerindeki emlak kesimi temsilcilerinin görüşünü aldı.
İSTANBUL’DA ARTIŞ YÜZDE 200’LERİ BULUYOR
İstanbul Emlakçılar Odası Lideri Nizamettin Aşa, hem kentsel dönüşüm, hem yaz hasebiyle memleketlerine gidenlerin dönmesi hem de öğrencilerin gelmesi ile İstanbul’da bir anda 150 bin hanenin konut arayışına girdiğini kaydetti. İstanbul genelinde kiraların yüzde 30 arttığını, fakat bazen semt bazlı artışların yüzde 200’leri bulduğunu aktaran Aşa, birkaç özel bölge dışında İstanbul’da 2 bin 500 TL’nin altında mesken olmadığını söyledi. Avrupa Yakası’nda artışları bilhassa Avcılar’da başlayan dönüşümün tetiklediğini söyleyen Nizamettin Aşa, “Aniden gelen bu süratli talep karşılanamıyor. Örneğin öğrenci bölgesi olan Avcılar’da 4 ila 5 bin binanın kentsel dönüşümden ötürü yıkımı kelam konusu. Bu yüzden kiralarda yüzde 60-70’e varan bir artış var” dedi. Öbür öğrenci bölgeleri olan Kadıköy merkez ile Bakırköy, Şişli, Beşiktaş üzere bölgelerde fiyatların misal biçimde arttığını aktaran Aşa, “Kadıköy’de Suadiye ve Göztepe üzere bölgelerde 2 yıl evvel 3 bin TL olan mesken şu anda 5-6 bin TL’den aşağı değil. 3+1’ler ise 10 bin TL’nin üstünde. Beşiktaş’da halihazırda 3 bin ile 4.500 TL aralığında bir sayıya eski mesken bulmak mümkün. Yeni mesken fiyatları 5 bin TL’den başlıyor” diye konuştu.
İZMİR’DE DAİRELER YÜZDE 50 ZAMLANDI
İzmir Emlak Komitecileri Odası Lideri Mesut Güleroğlu, geçen yılki zelzelenin akabinde Bornova, Bayraklı ve Karşıyaka’da hala yıkımı devam eden konutların olduğuna dikkat çekerek, bu bölgelerde kiralık konut bulmakta zahmet yaşandığını söyledi. Üniversitelerin yüz yüze eğitime başlamasıyla birlikte öğrencilere yönelik 1+1, 2+1 kiralık konutlarda fiyat artışları olduğunu lisana getiren Güleroğlu şöyle devam etti: “Pandemi periyodunda 1+1, 2+1 ve üniversite iktisadına dayalı konutlar boş kaldı. Sarsıntıyla birlikte merkezden uzaklaşmak istemeyenler buralara ağır talepte bulundu. Fiyatlar arttı. Üniversitelerin açılması kararı ile öğrencilere hitap eden 1+1’lerin bin 100 TL olan kirası bin 700 TL’ye yükseldi. Bin 300-bin 500 TL düzeyindeki 2+1’lerin kiraları ise 2 bin 500-3 bin TL oldu. Mülk sahibi ise 2 yılın ziyanını karşılamaya çalışıyor”
KİRALIK DAİRE KRİZİ ANADOLU’YU DA VURDU
BURSA’DA ARTIŞ YÜZDE 75’ İ GEÇTİ
Bursa Emlak Müşavirleri Odası (BEMO) Lideri Erdal Çelebi, eylül ayı prestiji ile Bursa’da bilhassa Görükle bölgesindeki emlak kesiminde hareketlilik beklediklerini söyledi. Çelebi, “İnşaat maliyetleri yüzde 50 oranında arttı. Buna bağlı olarak arsa fiyatlarının da üst gitmesi ile konut satış fiyatlarında ortalama yüzde 60 artış oldu. Doğal ki konut satış sayılarının yükselmesi kiralarda da artışa neden oldu. Bugün bir öğrenci için ortalama kiralık daire fiyatlarımız 1.750 TL civarında gözükmekte. Ancak talebin artması nedeniyle bu sayıların daha da üste gideceğini ön görmekteyiz. Pandemi öncesi bu sayılar bin ve 1.200 civarındaydı” diye konuştu.
ESKİŞEHİR’DE MESKEN KİRALARI YÜZDE 40 ARTTI
Eskişehir Emlak Komitecileri Odası Lideri Gazi Çelik, üniversitelerin yüz yüze eğitime başlayacağını duyurmasının akabinde, kentteki kiralık mesken fiyatlarında yüzde 40’a yakın arttığını söyledi. Üç üniversiteye ve yaklaşık 70 bin öğrenciye konut sahipliği yapan Eskişehir’de talebin fazla, konutun ise az olması nedeniyle fiyatlarda artış yaşandığına dikkat çeken Çelik, “Pandemi nedeniyle geçen yıl meskenlerin büyük kısmı boş kaldı. Kışın meskenlerin boş kalması mesken sahipleri açısından kimi sarfiyatların oluşmasına neden oldu. Üniversitelerin yüz yüze eğitim kararıyla birlikte kiralık mesken talebinde de bir artışı yaşandı. Bu da kiralık konut fiyatlarına yansıdı. Pandemiden evvel 500 ila 600 liraya verilen konutlar bu yıl 1.000 ila 1.500 liraya yükseldi. Ayrıyeten düğün dönemi olması ve sığınmacılar nedeniyle Eskişehir’de neredeyse boş konut kalmadı” tabirlerini kullandı.
KAYSERİ’DE KİRALAR 1.000 İLE 3.500 LİRA ORTASINDA
Dört üniversiteye mesken sahipliği yapan Kayseri’de ise hem kâfi sayıda kiralık daire yok hem de mevcut dairelerin fiyatları öğrencilerin bütçesini aşan boyutlara ulaşıyor. Bu yıl konut kiralarına yüzde 15-25 ortasında artırım yapılan Kayseri’de döviz cinsinden yıllık kira fiyatları de öğrencileri epey zorluyor. Kentte hem öğretim periyodu başlangıcı hem de devlet memurlarının tayin devri olması nedeniyle kiralık daire bulunmasında külfet yaşandığını söyleyen Kayseri Emlakçılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası Lideri Selim Atasoy, “Öğrencilerin bilhassa tercih ettiği Talas bölgesinde kiralar bin TL ile 3 bin 500 TL ortasında değişiyor. Maalesef gelen talebi karşılayamıyoruz” dedi.
KOCAELİ’DE KİRA BEDELLERİ ÖĞRENCİ BÜTÇESİNİ AŞTI
Yüz yüze eğitime başlama kararı ile birlikte Kocaeli’deki kiralık konut piyasası da hareketlendi. Üç üniversiteye mesken sahipliği yapan kentte, öğrencilerin ağır talebiyle birlikte kiralık mesken zahmeti baş gösterdi. Kocaeli Üniversitesi’nin bulunduğu İzmit’te kiralık konutların yok denecek kadar az olduğunu söyleyen Kocaeli Emlakçılar Odası Lideri Alpay Hacıoğlu, derdin kentsel dönüşümün başladığı mahallelerde yaşayanların, dönüşüm mühletince bölgedeki kiralık meskenlerde barınmasından kaynaklandığını söyledi. Kiralık konut bulmak isteyen öğrencilerin birtakım emlakçılarda sıraya girdiğine değinen Hacıoğlu, “Pandeminin tesiriyle, öğrenciler kalabalık ortamdan uzak durmak istediği için yurt yerine kiralık daireleri tercih ediyor. Bu yüzden kiralık mesken bulma konusunda eza yaşanıyor” diye konuştu.
DENİZLİ’DEKİ ARTIŞ YÜZDE 30
Denizli Emlakçılar Odası Lideri Hakan Arslan, kentte satılık ve kiralık konut fiyatlarında yüzde 30’a yakın artış yaşandığını söyledi. Pamukkale Üniversitesi’nde 60 bine yakın öğrencinin eğitim gördüğünü belirten Arslan, bu yıl Denizli’de kiralık konut bulmanın çok zorlaştığını söz eti. Arslan şunları söyledi: “Tayin periyodu, üniversitenin yüz yüze eğitime başlayacak olması üzere nedenlerle kiralık konuta talep arttı. 2+1 bir dairenin kirası 1.000-1.500 lira arsında değişiyor. 2 bin 500-3 bin liraya kadar kiralanan daireler var. Üniversite yerleşkesinin bulunduğu Kınıklı bölgesinde 1+1 apartların kiraları 1.500 liraya kadar çıkıyor. Arzın talebi karşılayamaması fiyatları yükseltti.”
DİYARBAKIR’DA KİRALIK KONUT YOK
Diyarbakır Emlak Komitecileri ve Müşavirleri Derneği Lideri Mustafa Koç, “Üniversiteler açılıyor, öğrenciler gelecek. Öğretmenlerin de tayinleri çıktı. Lakin kentte kiralık daire bulmak mümkün değil. Olanların da fiyatları çok yüksek. Kayapınar tarafında kiralık daireler 2 bin 500 liradan başlıyor ve 4 binlere kadar çıkıyor” dedi. Yüzde 15 olması gereken kira artırımlarının kentte yüzde 100’ü bulduğunu lisana getiren Koç, şöyle devam etti: “Emlakçılar olarak iki aydır kiralık mesken bulamıyoruz. Diyarbakır’da kiralar minimum fiyatın üzerinde. İşin sonu hoş görünmüyor. 4-5 yıldır Diyarbakır’da konut yapılmıyor. İmar çalışması yok. Arsa sahipleri yüzde 50’nin altında arsa vermiyor. Acil imar çalışmaları yapılmalı. Sorun önemli ve büyük. Öğrenciler barınma muhtaçlıklarını karşılayamazlarsa geri dönebilirler.”
GAZİANTEP’TE 1+1 DAİRELER 1500 TL
Gaziantep’te kiralık daire stokunda önemli problemler olduğunu lisana getiren Gaziantep Tüm Emlakçılar Odası Lideri Mehmet Aytaç, “Daire fiyatları yüksek olunca beşerler kiraya vermeyi düşünmüyor. Bu yüzden stokta kiralık daire yok. Şu an öğrencilerin yaşayabileceği bölgelerde 1+1’lerde kira bin ile bin 500 lira ortasında değişiyor. 2+1’ler bin 500 ile 2 bin lira ortasında. Pandemi öncesine nazaran kiralarda yüzde 30-40 oranında bir artış oldu” dedi.
KONYA’DA KİRALAR ARTMAYA DEVAM EDECEK
Konya’da üniversitelerin açılması ile karaların artmaya devam edeceğini belirten Konya Emlakçılar Odası Lideri Sedat Altınay, bu yıl yüzde 30’a varan artış yaşandığını lisana getirdi. Altınay, “Kiraların artması, arz talep istikrarına bağlıdır. Çok fazla kiralık konut arayan var. Mesken gereksinimi arttı. Olağan ki konut üretimi de son 3 yıldır eskisi suratında değil. Beşerler konut bulamıyor. Buna binaen kiralık konut fiyatları da önemli oranda artıyor. Yüz yüze eğitimin başlamasıyla birlikte de öğrenciler mesken arayışına gireceği için konutlarda külfet yaşanacak. Konya›da her semtte kiralar arttı” dedi.
KÜTAHYA’DA DA KİRALAR YÜKSELİŞE GEÇTİ
Üniversitelerin yüz yüze eğitime geçmesine kısa bir vakit kala Kütahya’da artan kiralık daire talebinin fiyatlara da yansıdığını belirten Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Vilayet Lideri İstek Kenan Uzman, arzın talebi karşılamadığını tabir etti. Öğrencilerin konutlarına dönmesiyle yüzde 95’i, boş kalan 1+1 dairelerin haricinde önemli bir meşakkat yaşandığına vurgu yapan Uzman, “Tayinlerin çıkması, düğünlerin yapılmaya başlamasıyla herkes mesken arayışına girdi. Okulların açılacağı haberinin gelmesiyle dönüşler de başladı. Kiralık mesken ve boş daireler var, fakat 50 yıllık binalar olduğu için birçok vatandaşımız daha yeni ve lüks daireleri tercih ediyor” diye konuştu. Uzman, 1+1 daire fiyatlarının 2 sene öncesine nazaran birebir düzeylerde seyretmesine rağmen 2+1,3+1 ve 4+1 dairelerde fiyat artışının yüzde 15’leri bulduğunu kaydetti.
TRABZON’DAKİ ARTIŞLAR YÜZDE 50’Yİ BULUYOR
Salgın nedeniyle geçen yıl birçok daire boş kalırken, bu yıl üniversitelerin açılacak olmasıyla ibre bilakis döndü. Trabzon Emlakçılar ve İnşaatçılar Odası Lideri Ayhan Taflan, kiralık daire fiyatlarının yüzde 30 ila 50 ortasında arttığını söyledi. Öğrencilerin geri dönmesi, tayinle gelenler ve evlenenlerin oluşturduğu talep karşısında dairelerin ederlerinin üstüne fiyatlarla kiraya çıkartıldığını bildiren Taflan, bilhassa öğrencilerden kişi başı kira talep edilmesine reaksiyon gösterdi.
BALIKESİR’DE ÖĞRENCİLER KONUTLARA YÖNELDİ
Balıkesir Emlakçılar Derneği eski Lideri İlhan Ay, kentte öğrenciler meskenlere yöneldiği için kiraların bu yıl yüzde 50 arttığını söyledi. Ay, “Pandemi nedeniyle, öğrenciler yurtlar yerine konutlara yöneldiler. Yurtların kapasitesi de yetersiz olduğu için kiralar bu kadar arttı” dedi. “Özellikle de üniversitelerin açılacağı katılaşınca, öğrenciler mesken kiralamaya başladı. Bilhassa 1+1’lere çok talep var” diyen Ay, öğrencilerin tek başlarına ya da en çok iki kişi kalmak istediklerinin altını çizdi. Buna karşılık, Balıkesir’de kiralık mesken kapasitesinin de düşük kaldığını vurgulayan Ay, “Kiralar eşyasız 1+1’ler ortamına 800-1.000 lira ortasında değişiyor. Eşyalılar, 1.200-1.500 arasında” diye açıkladı..
CHANGE.ORG’DA İMZA KAMPANYASI BAŞLATILDI
Kira artırımı krizi o kadar büyüdü ki, bireylerin kendi imza kampanyalarını başlatmasına imkan sağlayan ve toplumsal yarar için kullanan bir platform olan Change.org’da “Kiralara Üst Hudut Getirilsin!” başlığı ile bir imza kampanyası başlatıldı. Kampanyada kiralık konut fiyatlarının son bir yılda süratle yükseldiğini, artan fiyatlar nedeniyle insanların inançlı ve sağlıklı konutlarda yaşamayı geri plana attığını söyleyen Kira Hareketi, yasal düzenlemeyle üst limitlerin belirlenmesini talep ediyor. İmza kampanyası sürüyor.
