Fazıl Say: Bu, bizim gurur duymamız gereken nitelikteki bir tarihimizdir

Türk Bestekarların yapıtlarına yer vereceğiniz bir seriye başladınız. Bu proje nasıl bir motivasyon ve lakinçla başladınız?

90’lı yıllardan itibaren Türk bestecilerini dünyanın her yerinde sıklıkla çaldım. Kanımca, bu müzikler daha fazla sunulmalı ve anlatılmalıydı. Bu kayıtları yapmak, uzun vakittir hayalimdi. Bestekarlarımızın çok pahalı yapıtlarını günışığına çıkarmak, bu yapıtları hem halkımıza hem dünyaya daha âlâ tanıtmak, günümüz anlayışı ile sunmak, bu yapıtların tanıtımındaki eksikleri gidermek ve yapıtları yaymak gerekiyordu. Bu benim felsefemdir. Bizim kıymetlerimiz var ve onlara en uygun formda sahip çıkmak gerekiyor diye düşünüyorum. Bakın; bugüne kadar dünya bu bestecilerimiz ile gereğince tanışamadı. Bunun birçok farklı sebebi var. Bu hoş müziklere ışık tutmak gerekir. Zira bu, bizim gurur duymamız gereken nitelikteki tarihimizdir. Hasebiyle; bu yapıtları hissederek, anlayarak, severek, emek vererek en âlâ halde yorumlamak, dünyanın bildiği bir sanatkarın da tüm yeteneğini feda ederek bu işi yapması gerekiyordu. Problem insanları inandırmaktır. Ön yargıları kırmak, kendi içimizdeki ötekileşmelerde de köprüleri kurmaktır. Salgının şu çok güç devrinde hepimiz hayatta kalma telaşı yaşıyoruz. Ve bu yapıtları kaydederken, bunu biraz da hayata tutunma kısmı gördüm kendim için.

İlhan Usmanbaş, avangart tutumuyla çalışmalarına yer verdiğiniz Türk bestekarlar içinde yer alıyor ve başkalarına göre dinlemesi biraz daha “zor” olarak nitelendirebileceğimiz bir isim. Sizce Usmanbaş’ın çalışmalarının Türk müziğindeki yeri nedir?

20. yüzyılın ikinci yarısında, Türkiye’de çağdaş müzik deyince aklımıza birinci gelen isimlerden biri olan İlhan Usmanbaş’ın yapıtlarını renk kompozisyonu olarak olağanüstü buluyorum. Lezzetli bir tını dünyasıdır. Arp ve yaylılar için yapıtı, klarnet quartetleri, senfonik yapıtları, Türkiye sanat tarihi için çok önemli ve önceliklidir. İlhan Usmanbaş’tan bahsederken, o devrin sanat anlayışını da biraz kıymetlendirmek gerek. 20. yüzyılın ikinci yarısındaki sanat anlayışında, yani soyut sanat devirlerinde arayışlar, deneyler hâkimdi. Amerika ve Avrupa’da çok değişik bestekarlar, ressamlar vardı. Bu deneysel arayışlar içerisinde çok âlâ sonuç veren kompozisyonlar da oluştu, saçmalıklar da ortaya çıktı. Dünyada ve Türkiye’de yapılmış müziklerden haberdar olmak kıymetli diye düşünüyorum. Bu deneysel müzikleri tekraren dinlemek ve müptelası olmak da mümkün, olmamak da mümkün. Bence en doğrusu bunlardan haberdar olmak…Benim maksadım biraz da buydu.

İlhan Usmanbaş albümünde bariton Atilla Gündoğdu, Muammer Sun albümünde ise mezzosoprano Senem Demircioğlu ile çalıştınız. İkisi de Türkiye’nin önemli sesleri. Onlar hakkında neler söylemek istersiniz?

Bariton Atilla Gündoğdu, yeteneğinin yanı sıra; edebiyata son derece meraklı biri. Bilhassa Usmanbaş’ın Bakışsız Bir Kedi Kara yapıtında çok düzgün bir performans sergiledi. Ece Ayhan’ı çok güzel anladığını ve yorumladığını düşünüyorum. Yapıtların salt piyano müziğinden ibaret olmaması için youtube kanalımız için özel görüntü çekimleri de gerçekleştirdik. Atilla’nın Bakışşız Bir Kedi Kara’da yorumu ve teatral yeteneği ile fevkalade bir performans sergilediğini söyleyebilirim. Ayrıyeten öbür kayıtlarda da seslendirdiği eserler, türkü derlemeleri de var. Mezzosoprano Senem Demircioğlu’da benim olağanüstü yetenekli bulduğum harikulade bir ses. Dünyanın birçok ülkesinde çok defa birlikte konser verdik. Bu kayıtlara da fevkalâde bir katkısı oldu. Muammer Sun eselerinin yanı sıra; onu başka kayıtlarda da dinleyeceğiz. Hem Atilla hem de Senem, Türk bestecilerini çok yeterli anladı ve yorumladı diyebilirim.

Sizinle Eylül ayında kitabınız vesileyle yaptığımız röportajda “Şu Dünyanın Sırrı” albümünüzün müjdesini vermiştiniz. Ortadan geçen vakitte süreci üretkenlik açısından hayatınızın en hareketli dönemi diyebilir miyiz?

Pandeminin yarattığı vakit vesilesiyle, bu süreçte 15 eser besteledim. Birebir vakitte hayatım boyunca yapmayı hayal ettiğim Türk bestekarları projesini de gerçekleştirdim. Birinci olarak 2015 yılında iki albüm yaparak başlamıştım projeye. 2021 yılının başında pandemi devrinin kış aylarında günde 14 saate varan çok ağır bir çalışma ile buna 6 albüm daha ekledim. Ağır konser trafiği yaşantımın artık olmadığı tuhaf bir bekleyiş periyodunda ve salgının güç şartlarında…

“Bir Türk bestekarları Sergisi”

Türk bestekarları serisinde yer alacak başka isimlerin çalışmalarının yayımlanma tarihleri belirli mi? Bugünlerde Adnan Saygun da çıkıyor. Toplamda kaç eser kaydettiniz?

Mart ve Nisan ayının başında İlhan Usmanbaş ve Muammer Sun albümlerini yayınladık. 21 Nisan tarihinde ise Ahmed Adnan Saygun dinleyicilerle buluşacak. Mayıs ayında Ulvi Cemal Erkin, İlhan Baran kaydımız, Haziran’da ise Turgay Erdener kaydımız yayınlanacak. Toplamda 106 eser kaydettim. Bu büyük bir sayıdır. Bu; YouTube kanalımızda ve tüm dijital mecralarda yer alacak “Bir Türk bestekarları Sergisi” aslında. Bir nevi “referans”.

İlerleyen süreçte Türk Bestekarları projesi devam edecek mi? Öbür isimler de çalışmalarınızda yer alacak mı?

Evet, projeye elimden geldiğince devam edeceğim. 1955 sonrası doğumlu bestekarlar, 1975 sonrası doğumlu bestekarlar, oda müziği yapıtları, 1930-1980 ortası periyotta kalan eksiklerin tamamlanması gibi…Yani bu katalog standı on yahut on iki albüm olacaktır. 2023’te Cumhuriyetin 100. yılında daha da mana kazanacaktır.

Genel manada projenin dinleyiciler üzerinde nasıl bir tesir bırakmasını  hedefliyorsunuz?

Şu etapta albümlerimiz şimdi tek tek yayınlanıyor. Ve yalnızca dijital mecrada yayınlıyoruz. Kayıtları görüntülerle destekliyoruz. Hatta bu görüntülerin kimilerinde balerin Unsur Kodal da bana dayanılmaz dansı ve koreografisiyle eşlik etti. Kalıpların dışına çıkma gerektiğini düşünüyorum. Aslında bu, Klasik Batı Müziği topluluğunun da en çok hasretini çektiği ve muhtaçlık duyduğu bahislerden biridir. Bu proje finalize edildiğinde hem Türk halkının hem de memleketler arası dinleyicinin gözünde, pek çok önyargı kırılmış ve aşılamamış kimi duvarlar da yıkılmış olacak. Tek başına yola koyulan ben, bu işe çok inanan, çok da emek harcayan takımım ve hepimizin çok sevdiği çok beğendiği birkaç sanatçı dostumuzun iştirakiyle, aslında dev bir projeyi, pandemi kurallarında minimalize ederek, başarmak için elimizden gelen her şeyi yaptık. Umarım dinleyenler sever.

Tek başınıza yola çıktığınızı söz ettiniz. Bu projeye rastgele bir kurum yahut kuruluşun da bir dayanağı oldu mu?

Hayır, bu projeye devletin ya da holdinglerin şimdi bir takviyesi yok. Her şeyini kendim üstlendiğim bu projede, yalnızca İstanbul Arter Salonu’nun kayıt için stüdyosunu açması ve teknik imkânları sağlamak üzere bir katkısı oldu, müteşekkirim. Bana nazaran, bu projede her şeyden evvel halkın dayanağına muhtaçlık var. Evvel halkın seveceğini umarak başladım ben bu projeye. Bu yüzden de bu yolu; hür, yalnız ve en yanlışsız biçimde yürümek istedim. Felsefesini, yorumculuğunu, sunumunu ve savunmasını da kendim yapmayı seçtim. Sonuç olarak, albümleri kendimiz çıkartıyoruz. Toplumsal medyamızdan kendimiz tanıtıyoruz. Bana nazaran; kendi imkânlarımızla bu yapıtları ne kadar çok beşere ulaştırırsak, videolarımızla, kayıtlarımızla insanlara bunu ne kadar âlâ anlatabilirsek o kadar başarılı oluruz.  Pandemiden sonra ise yurt dışında da bu yapıtları tanıtmak için çalışacağım. Konserlerde, röportajlarımda …Yıllar geçtikçe çok uygun bir sonuç alacağıma inanıyorum.

Fotoğraflar: Selim Cotal, Marco Borggreve