“Enflasyonda yeni rota yüzde 50’nin üstü”

Tüketici enflasyonu süratle yükselmeye devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı bilgilere nazaran ocak ayında aylık enflasyon yüzde 11,1 artış gösterirken yıllık enflasyon ise yüzde 48,69’a yükselerek son 19 yılın doruğunu gördü. Tüketici enflasyonundaki bu artış kendini üretici enflasyonunda da gösterdi. Üretici enflasyonu ocak ayında yüzde 10,45 artarken yıllık bazda yüzde 93,53’e ulaştı.

TÜİK’ten yaklaşık bir saat evvel Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) tarafından da ocak ayına ait enflasyon bilgileri paylaşıldı. ENAG datalarına nazaran ocakta aylık tüketici enflasyonu yüzde 15,52 olarak hesaplanırken son bir yıldaki artış ise yüzde 114,87 olarak paylaşıldı.

Japon Nikkei Asia’ya değerlendirmelerde bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun nisanda yüzde 50’ye ulaşmadan zirve yapmasını beklediklerini belirterek “Umarım yanılmam” dedi. Fakat enflasyonun seyri konusundaki bu beklentinin gerçekleşme ihtimali ekonomistlere nazaran epey zayıf. Buna nazaran enflasyon uzun müddet yüzde 50’nin üzerinde seyredecek.

Ekonomist Hasret Derici Şengül

“Yıl sonuna kadar yüzde 50’lerde seyredecek gibi”

Gelinen noktada enflasyonun seyri noktasında bu türlü bir beklentiye girmenin yanlış olacağını belirten ekonomist Hasret Derici Şengül, “Beklentimiz bu istikamette değil. Maalesef şubatta 50’nin üzerine çıkacağız üzere görünüyor. Bu martta da devam edecek. Bütün yıl boyunca da 50’nin üzerinde seyredeceğini düşünüyoruz” dedi.

Elektrik ve doğalgaz artırımlarının enflasyon üzerindeki tesirinin şubat ayında da devam edeceğini söyleyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Eğitim ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Atılım Murat da, “Muhtemelen şubat ayında yüzde 50’nin üzerini göreceğiz. Bu tabloda nisan ayında yüzde 50’nin altında enflasyon biraz optimist kalıyor. Zati ocak ayında yüzde 50’ye dayandı. Şubat ayında da bu yükseliş devam edecek” tabirlerini kullandı.

“Bu dönüşü sağlamak zorunda”

Murat’a nazaran Türkiye için kritik nokta yüzde 50-55 düzeyinin görülmesinin akabinde oradan dönüşün sağlanabilmesi. “Bu dönüşü sağlamak zorundayız” diyen Murat, “Çünkü denetimimizde olmayan çok fazla şey var. Yalnızca TÜİK datalarına bakmayalım. İstanbul Ticaret Odası’nın enflasyonunu gördük. Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu’nun enflasyonunu gördük yani güç ve besin fiyatlarındaki artışın önüne geçmek çok sıkıntı. Dünyada güçte kusursuz bir fırtına var şu anda. Yalnızca Rusya-Ukrayna gerginliğinden bahsetmiyorum. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üretimi arttırıyor lakin ona karşın brent petrolün fiyatı düşmüyor. Petrol 100 dolara hakikat gidiyor. 125 doları gösteren varsayımlar var ve Türkiye artık bir dolarlık artışı bile anında pompaya yansıtıyor. Yani bizin bu maliyet artışları konusunda bir hareket alanımız da kalmadı. Hasebiyle artan güç fiyatlarının yansımaları da devam edecek ve enflasyonu düşürmek kolay olmayacak” yorumunda bulundu.

“İki enflasyon senaryosu var”

Ekonomist Hasret Derici Şengül’e nazaran enflasyonun seyri konusunda iki farklı senaryo var: “Benim çizdiğim patikaya nazaran biraz yılın ikinci yarısının nasıl şekilleneceğine bakacağız. Şayet emtia fiyatlarında bir gevşeme olur ve çip krizi azalırsa bir rahatlama olabilir. Buna aralıktaki baz tesirini katarsak yıl sonunu 50’nin altında bitirebiliriz. Lakin zirveyi ben eylül-ekim aylarında bekliyorum. Burada da her şey uygun giderse yüzde 55’leri görebiliriz. Lakin berbat senaryo olursa 60’ları konuşabiliriz. Buradan düşüşte de yıl sonunda makûs senaryoya nazaran 50’lerde, düzgün senaryoya nazaran 42-43’lerde olabilir.”

Talep enflasyonu törpülenebilir

Şengül’e nazaran üretici fiyatlarında da şubat ayından itibaren 3 haneli oranlarla karşılaşacağız. Üretici enflasyonunda şubat prestiji ile yüzde 100’ün üzerine çıkılacağını söyleyen Şengül, “Burada da üretici fiyatlarındaki artıştan tüketici fiyatlarına olan geçişkenlik sürebilir. İşçi fiyatlarında, elektrik ve doğalgazdaki artışların tesirlerini göreceğiz. Son tüketici bunu önümüzdeki süreçte görebilir. Bu da maliyet tarafında bir rahatlama olmayacak demek. Kuvvetli büyümeden ekonomik yavaşlamaya yanlışsız gidiyoruz. Alım gücü düşüyor bu da talep enflasyonunu törpüleyebilir” değerlendirmesinde bulundu.

ÜFE-TÜFE makası açılıyor

Pekala TÜİK’in açıkladığı ocak enflasyonunda öne çıkan istatistikler neler?

Bu ayki tabloda en fazla öne çıkan hususlardan biri tüketici enflasyonuna tesir yapan kalemler. Buna nazaran besin kümesinde aylık enflasyon yüzde 10,9 yükselirken bunun manşet enflasyona tesiri 2,76 puan oldu. Besin ve içeceklerde yıllık enflasyon ise yüzde 55,6 hesaplandı. Alkollü içecekler ve tütünde aylık artış yüzde 21,90, konut harcamalarında yüzde 18,91 oldu.

Ocak ayında elektrik yüzde 69,97 ile artırım şampiyonu olurken onu yüzde 54,74 ile patlıcan, yüzde 54,27 ile dolmalık biber, yüzde 45,81 ile salatalık ve yüzde 41,99 ile kabak takip etti.

Bu ortada geçen ay tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile üretici fiyat endeksi (ÜFE) ortasında 43,81 olan makas ocakta daha da açılarak 44,84 puana ulaştı.

354 kalemde fiyat artışı

Endekste kapsanan 409 unsurdan, 38 hususun ortalama fiyatında düşüş gerçekleşti. 17 unsurun ortalama fiyatında değişim olmadı. 354 unsurun ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.

Şubat ayı kira artış oranı ne kadar?

Kira fiyatlarındaki artışta 12 aylık ortalama TÜFE belirleyici oluyor. Buna nazaran şubat ayında yeni kira kontratı yapacak vatandaşlar için artırım oranı yüzde 22.58 olacak. Bu 2 bin liralık kira için 251 liralık artırım demek.

Negatif faiz yüzde 34,69 oldu

Açıklanan son datalarla bir arada Türkiye’nin verdiği negatif gerçek faiz de yüzde 34,69’a çıkarak gelişmekte olan ülkeler ortasında en yüksek düzeye ulaştı. İşsizlik oranı ve enflasyon oranının toplamından oluşan sefalet endeksinde de Türkiye yüzde 60’a dayanarak Arjantin’i geride bıraktı.

Emre Eser

©Deutsche Welle Türkçe