En eski ahşap yapı mı?

Çekya’da bulunan ve erken Neolitik devirde (7.000 yıl önce) inşa edilmiş bir kuyunun, dünya üzerinde bilinen en eski ahşap yapı olabileceği argüman edildi. Kuyu, 2018 yılında otoyol kazarken Ostrov kasabası yakınında keşfedildi.

Arkeofili’den Erman Ertuğrul’un aktardığı habere nazaran, dünyanın bilinen en eski ahşap yapılarından biri olan bu meşe sandık, bir vakitler bir kuyuyu kaplıyordu. Keşfin akabinde arkeologlar, su kuyusunu kaplayan ahşap bir yapı ortaya çıkardılar. Ahşap yapı, 140 santim yüksekliğinde ve tabanı 6400 santimetre kareydi. Hafriyattan elde edilen bulgular, Mart 2020’de yapılan bir çalışmada yayınlanacak. Lakin, bulgunun temel özelliklerini vurgulayan bir özet mevcut. Araştırmanın ortak müellifi Jaroslav Peška, “Avcı ve toplayıcı hayat üslubundan tarım ve yerleşik hayata geçiş sırasında Neolitik İhtilal dediğimiz sırada yaşamış yerleşimciler tarafından kullanıldığına inanıyoruz” dedi.

Kuyu imalinde kullanılan odunun MÖ 5256 yahut 5255 yıllarında kesildiği iddia ediliyor ve bu da kuyuyu, dünyadaki en eski dendrokronolojik (ağaç halkalarındaki büyümeyi kullanan kronoloji çalışmasını tabir eder) olarak tarihlenmiş ahşap arkeolojik yapı haline getiriyor.

Peška, “Bulgularımıza nazaran, bilhassa dendrokronolojik bilgilere dayanarak, kullanılan ahşap için ağaç gövdelerinin MÖ 5255 ve 5256 yıllarında kesildiğini söyleyebiliriz. Gövdelerdeki halkalar, ağaçların ne vakit kesildiğine dair kesin bir iddia yapmamızı sağlıyor” halinde konuştu.

TARİHLER ONAYLANIRSA 7.500 YILLIK OLACAK 

Son dört yılda, o günkü ismiyle Çek Cumhuriyeti’nde Erken Neolitik periyoda ilişkin iki kuyu daha keşfedildi. İnşa usulü, o vakte kadar bilinen marangozluk tekniklerinin gelişmiş bir anlayışını gösteriyordu. Ayrıyeten tarihî devir ve bölgeden bilinen tek tarz yahut çeşit olma özelliğini taşıyor. Arkeologlar, bu yapının nispeten izole bir yerde olduğunu ve kuyudan uzakta yaşayan çeşitli yerleşimlere hizmet etmiş olabileceğini söylüyorlar. Bununla birlikte, dendrokronolojik tarihleme formülleri kullanılarak, kuyunun tarihi MÖ 5481 yılına kadar uzatıldı. Şayet bu tarihler onaylanırsa, kuyu yaklaşık 7.500 yaşında olacak.

Kuyu imalinde kullanılan odun cinsinin, orman örtüsüyle dengeli olarak, ahşabın anatomik tanımlamasına dayanarak çoğunlukla fındık ve meşe ağacından oluştuğu belirlendi. Yapısal elemanların formu ve aletler tarafından yapılmış izler, arkeologlara nazaran ileri marangozluk hünerlerini gösteriyor. Bu kuyu inşaatı benzersizdi ve Bronz ve Demir çağlarında ve hatta Roma Çağında yaygın olan inşaat teknikleri kullanılarak inşa edilmişti. Peška, “Sadece taş, kemik, boynuz yahut tahtadan yapılmış aletleri olan birinci çiftçilerin, kesilen gövdelerin yüzeyini bu hassasiyetle işleyebildikleri hakkında hiçbir fikrimiz yoktu” dedi.

Peska, ahşabın yüzyıllardır su altında olması nedeniyle günümüze kadar korunduğunu söyledi. Ahşabın kurumasına müsaade vermek, parçalanmasına yol açarak yapıya ziyan verecekti. Bu nedenle, uzmanlar ahşabın içindeki suyu, yapısal bütünlüğünü koruyacak bir şeyle değiştirmek zorunda kaldılar. Bu yüzden yaygın olarak kullanılan bir müdafaa unsurunu ele aldılar: şeker. Ve bu süreçte onlara Pardubice Üniversitesi’nden uzmanlar yardımcı oldu.

Onarım Fakültesi Dekan Yardımcısı Karol Bayer, “Bu yüzden suyu, yavaş yavaş her birimizin bildiği ve kullandığı yeni bir esirgeyici ile değiştireceğiz. Sakaroz. Şeker çözeltisinin konsantrasyonunu artıracağız” dedi.

İki yıl sürebilecek onarım süreçlerinden sonra, bu Neolitik kuyu, halkın görebilmesi için Pardubice Müzesi’nde sergilenecek.