Seray Şahinler – Fransız müellif Tanguy Viel, “Ceza Kanunu 353. Madde” isimli romanında “basit” üzere görünen bir cinayetin peşine düşerek okuru …
Çok bıçak sırtı bir hususa parmak basıyorsunuz. Bir cinayetin art planında katilin sesine kulak veriyoruz. Neydi sizi bu kıssa için tetikleyen?
Bu roman yorgun ve aşağılanmış bir insanın sesinden yola çıktı. Gölgede bırakılmış bir kişinin hayata dair şikâyetlerinden başlamak istedim. Sonra içindeki düğüm gelişmeye başladı. Bu toplumsal bir roman. Bizim için çok sarsıcı olabilecek olayları romanın anlatıcısı üzerinden sunmaya çalışıyorum. Bir bakıma bütün bu şiddetin, baskının tıpkı vakitte aşağılanmanın bir sonucu olmaya; kendimi katilin yerine koyarak olayın tamiri için münasebetler sunmaya uğraş ediyorum.
Kermeur ve Lazanec; ezilen ve ezenin, güçlü ve zayıfın sembolleri. İkisi de gün sonunda bir kıymetler çatışması yaşıyor… Art planda ise hepimizin çatışmalarla yaşadığı bir dünya var.
Genel olarak iki farklı toplumsal prototip sunmaya çalışıyorum. Baskı yapanla baskıya maruz kalanı, kuvvetliyle ezileni temsil etmeyi önemsiyorum. Tam olarak karikatür diyemeyeceğim fakat belirli bir toplumsal arketip sunuyorum. Tezat oluşturabilecek arketiplerle ortasındaki güç istikrarlarını sorguluyorum. Birebir vakitte ruhsal bir soruyu gündeme getiriyorum; baskı kuranın kanıları neler? Öteki taraftan baskıya uğrayanlar neler hissediyor? Bu soruyla toplumsal sorunsalı da ortaya koymuş oluyorsunuz
Katil Kermeur’ün anlatısında Raskolnikov’u hatırladım daima. Kermeur’ün inşasında Raskolnikov’un hissesi var mı?
Kermeur dış dünyaya kendi vicdanı üzerinden bakıyor. Birebir vakitte etrafında onu çevreleyen görüntülerin metaforundan etkileniyor. Kendisi bir gündelik hayat şairi. Tahminen de Dostoyevski’nin kahramanından daha çok onun içinde Tanrı’nın varlığını hissedebiliyoruz. Ona hâkim olan o denli güçler var ki tıpkı vakitte onu aşıyor.
Romanın sonunda “Adaleti lakin beşerler sağlar” diyorsunuz. Daha adil bir dünya mümkün mü; buna inanıyor musunuz?
Adaletin tesis edilmesini talep edebiliriz. Bu süreç için tahminen uzun bir yol var. Adalet daha çok edebiyat dünyasına ilişkin bir şey olarak tezahür ediyor bugün. Biz de edebiyat üzerinden adaletin tesis edilmesi için bir davet yapıyoruz.
Kapitalizm kentleri vahşice değiştiriyor
Bu roman hukuk-etik ve ahlak üçgenindeki bir sorgulamada nerede durur sizce?
Her vakit adalete nazaran edebiyatı pozisyonlandırmaya çalışıyorum. Tahminen kanunlar aşikâr kuralları öngörebiliyor ve yapılacakla ‘yapılmayan’ ortasındaki sonu belirliyor. Lakin hukuk öteki taraftan, insanların hislerine ve vicdanlarına erişemiyor. Birebir vakitte günlük hayattaki olguların karmaşıklığına ve derinliğine nüfuz edemiyor. Edebiyatla yapmak istediğim şey, o ortada kalan alanı açmak.
Mekânların değişimi de hafızamızın kilit mevzulardan. Yerleri dönüştürmek ve değiştirmek de belleğimize yönelik bir cinayet mi ne dersiniz?
Bu roman Brest’te geçiyor. Brest, II. Dünya Savaşı’nda imha edilmiş bir kent. Bu süreçten sonra bir türlü kendi üzerine kurulduğu kıymetler üzerine tekrar inşa edilemiyor. Bu birebir vakitte modernitenin bir sorunu. Zira kentler kapitalizm uğruna çok yabanî bir halde değiştirebiliyor. Baudelaire’in bir kelamına değinmek istiyorum: “Bir kentin biçimi daha çabuk değişiyor, ölümlünün kalbinden.”