Doktor açığı: Cerrahi branşlar boş kalıyor

Sağlık Bakanlığı tarafından her yıl yayınlanan Sıhhat İstatistikleri Yıllığı’nın 2020 bilgilerine nazaran, Türkiye’de 88 bin 127’si uzman olmak üzere 171 bin 259 hekim var. Her 100 bin bireye 205 tabip ve 105 uzman hekim düşüyor. Bu, Türkiye ile birlikte 38 üyeli Ekonomik İşbirliği ve Geliştirme Örgütü (OECD) ortalamasının altında. OECD ortalamasında her 100 bin şahsa 356 hekim düşüyor.

Öte yandan Türkiye’de bölgesel farklılıklar da mevcut. Batı Anadolu ve Ege bölgeleri ile İstanbul dışında kalan yerlerin tamamında mevcut hekim ve uzman tabip sayısı, Türkiye ortalamasının da altında seyrediyor. Tabip eksikliği de en çok cerrahi alanlarda hissediliyor.

“Cerrahi branşlar tercih edilmiyor”

Ankara Tabip Odası’ndan Doç. Dr. Asuman Doğan, Tıpta Yeterlilik Sınavı’na (TUS) giren doktorların en çok dermatoloji, radyoloji, göz sıhhati ve hastalıkları, plastik cerrahi ile çocuk-ergen ruh sıhhati branşlarını tercih ettiğini söylüyor. DW Türkçe’ye konuşan Doğan, acil ve cerrahi branşların ilgi görmediğini ekliyor. Nisan 2022 TUS yerleştirme sonuçlarına nazaran, 12 bin 294 kontenjanın bin 859’u boş kaldı. Boş kalan kontenjanların birçoklarını da cerrahi branşlar oluşturuyor.

Türk Tabipler Birliği (TTB) İkinci Lideri beyin ve hudut cerrahisi uzmanı Doç. Dr. Ali İhsan Ökten debunun en önemli nedenlerinden birinin de çalışma şartları olduğunu belirtiyor:

“Çalışma şartlarının daha berbat ve iş yükünün daha fazla olması, hasta yahut hasta yakınlarıyla daha fazla karşılıklı bir ortaya gelinmesi ve bunların yarattığı problemler, bilhassa cerrahi branşların tercih oranlarını düşürüyor.”

Ankara Tabip Odası’nın verdiği bilgilere nazaran, Türkiye genelinde beyin cerrahisi için açılan 279 kontenjanın 127’si, çocuk cerrahisinde 200 kontenjanın 148’i, genel cerrahide 545 kontenjanın 268’i, göğüs cerrahisinde 168 kontenjanın, 110’u ve kalp-damar cerrahisinin 204 kontenjanından 92’si boş kaldı. Dr. Doğan, “Eskiden cerrahi branşların puanı çok yüksekti. Cerrahide çok fazla risk alıyorsunuz fakat emeğinizin karşılığını alamıyorsunuz” diye konuşuyor.

Sağlıkta şiddet ve malpraktis davalarının etkisi

Geçen yıllara kıyasla daha az tercih edilen branşlardan biri başkası ise çocuk sıhhati ve hastalıkları. Pediatri uzmanı Prof. Dr. Rukiye Ömeroğlu, çocuk acil, çocuk ağır bakım ve yenidoğan için açılan takımların boş kaldığını anlatıyor ve “Tıp fakültelerinden mezun olanlar klinik yapmak istemiyor, temel bilimleri tercih etmeye başladılar” diyor.

Prof. Dr. Rukiye ÖmeroğluFotoğraf: DW

Prof. Ömeroğlu’na nazaran, sıhhatte şiddet, sayısı her geçen gün artan malpraktis davaları ve iş bulma kolaylığı nedeniyle tabipler görece daha az riskli branşlara yöneliyor. “Şiddet bence bu seçimde birinci faktör. İkinci faktör, malpraktis. Ülkemizde artık malpraktis önemli bir husus olmaya başladı” diyen TTB delegesi Prof. Ömeroğlu, uzman hekim eksiğinin sonuçlarına dikkat çekiyor:

“Bu durum, mesela, genel pediatri doktorunun yenidoğan uzmanı üzere çalışmasına yol açacak. Örneğin, özel hastanelerde karaciğer nakli yapılıyor. Bakıyorsunuz kelam konusu nakil, çocuk gastroenteroloğu olmadan yapılıyor. Dışardan tavsiye alınarak yapılıyor yani.”

Malpraktis, tıbbi müdahalenin standartlara uygun yapılmayarak hastanın ziyan uğratılmasına deniyor.

“Hekim sayısını artırmanın yolu her yere tıp fakültesi açmak değil”

TTB, Temmuz ayının başında toplumsal medyadan yaptığı açıklamada, 2022 yılının birinci 6 ayında bin 171 tabibin yurtdışında çalışabilmek için almaları gereken “iyi hal belgesi” için başvurduğunu, “Yetişmiş tabipler fakirleşme, ağır çalışma şartları ve sıhhatte şiddetin baskısı nedeniyle yurtdışına göçüyor” tabirleriyle duyurmuştu.

Türkiye’nin OECD ortalamasının altında olduğunu lisana getiren Dr. Ali İhsan Ökten, doktor ve uzman tabip açığını kapatmak için ekonomik özlük hakları ile çalışma şartlarının güzelleştirilmesi, hasta bakma sıklığının azaltılması ve şiddetin önlenmesine yönelik caydırıcı somut adımların atılması gerektiğini altını çiziyor. Dr. Ökten sözlerni şöyle sürdürüyor:

“Şöyle bir paradoks var: Çok fazla tıp fakültesi var lakin bir kısmı yalnızca tabelada. Boş bulduğunuz binayı tıp fakültesi yapamazsınız. Doktor sayısını artırmanın yolu her yere tıp fakültesi açmak değil zira bu sefer nitelikli eğitim veremiyorsunuz. Her tarafı eğitim hastanesi yaparak nitelikli asistanlık, uzmanlık eğitimi veremezsiniz.”

Yükseköğretim Şurası (YÖK) Lideri Prof. Dr. Erol Özvar da geçen Mart ayında yaptığı açıklamada, TUS kontenjanlarının tıp eğitimi alanındaki imkanlar doğrultusunda artırılabileceğini belirterek “Tıp kontenjanlarının kâfi seviyede olduğunu söz edebilirim. Şayet doktor sayısında önemli bir azalma, muhtaçlık hissedilirse gerekli çalışmayı başlatabiliriz” demişti. Bu açıklamadan bir ay sonra geçen sene 6.135 olan TUS kontenjanı, 2022 yılı için 12 bin 294’e çıkartıldı.