AA muhabiri, İtalya’nın çalkantılı siyasi tarihinin hükümet krizleriyle dolu son yıllarını derledi. İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1946’da …
AA muhabiri, İtalya’nın çalkantılı siyasi tarihinin hükümet krizleriyle dolu son yıllarını derledi.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1946’da yapılan halk oylamasıyla cumhuriyete geçen ve o tarihten bu yana çift meclisli (Senato ve Temsilciler Meclisi) yasama sisteminin bulunduğu İtalya’da son 75 yılda, 18 yasama periyodunda bugüne kadar toplam 66 hükümet misyon yaptı.
Başbakan Conte liderliğindeki 5 Yıldız Hareketi (M5S), Demokratik Parti (PD), Özgürler ve Eşitler (LeU) ile Italia Viva’nın (Iv) oluşturduğu 66. koalisyon hükümetinde, Iv’nin 13 Ocak’ta koalisyondan çekildiğini açıklaması, son hükümet krizinin fitilini ateşleyen öge oldu.
Iv’nin dörtlü koalisyondan ayrılmasıyla sandalye sayısı bakımından parlamentoda kırılgan hale gelen 2. Conte hükümeti, geçen haftadan bu yana bu durumu aşamayınca dün istifasını vermek durumunda kaldı.
Hükümetlerin ortalama ömrünün 1,1 yıl olduğu ülkede, 5 Eylül 2019’da yemin ederek iktidara gelen 2. Conte hükümetinin ömrü ise ortalamanın biraz üzerinde 509 gün (17 ay) sürdü.
Son 10 yılda misyona gelen 6. başbakan olan Giuseppe Conte, 2’nci kere hükümet istifası vermek durumunda kaldı. Bu son istifa, birebir 10 yıllık devir içerisindeki 7. hükümetin sona erdiği manasına geliyor.
Ülkede bilhassa de son 10 yılda bu kadar sık kabine değişikliği olmasının ardında; ekonomik krizden parti içi liderlik çabasına, seçimlerin akabinde koalisyon kurulamamasından, kurulan koalisyonların belirli bir mühlet sonunda koalisyon ortaklarınca bozulmasına kadar iç siyasette tıkanıklığa yol açan değerli nedenler yer aldı.
İTALYA’DA HÜKÜMET KRİZİ YAŞANMAYAN 10 YILDA YALNIZCA ÜÇ YIL VAR
Ülkede, son 10 yıllık periyotta yalnızca 2015, 2017 ve 2020 yıllarında rastgele bir siyasi kriz yaşanmadı.
İtalya, 2011 yılını Silvio Berlusconi’nin başbakanlığında karşılarken, o yılın sonunda başbakanlıkta artık Berlusconi değil, teknokrat Mario Monti oturuyordu. Monti de 2012 sonunda bu sefer Berlusconi’nin partisinin kendisine olan takviyesini çekmesi sonucunda misyonundan istifa etti. Fakat Monti, 2013 başındaki genel seçimler sonrasında yeniden bir mühlet koalisyon kurulamaması sebebiyle 28 Nisan 2013’e kadar misyonda kaldı.
2013 seçimlerinde uzun müddet hükümet kurulamayınca en çok oy alan merkez sol Demokratik Partinin ölçülü ismi Enrico Letta, merkez sağdan öbür partilerle büyük koalisyon hükümeti kurdu lakin bu hükümet de 10 ay iktidarda kalabildi.
Letta’yı kendi partisi içindeki liderlik savaşını kazanan devrin Floransa Belediye Lideri Matteo Renzi, Şubat 2014’te başbakanlığı da devraldı.
Renzi, bu vazifede 34 ay kalarak Berlusconi haricinde yakın tarihte en uzun müddet bu koltukta kalan isim oldu. Renzi, Aralık 2016’da kendisinin getirdiği anayasa değişikliği referandumu farklı reddedilince istifa etti. Renzi’nin yerine kendisinin Dışişleri Bakanlığı’nı yapan Paolo Gentiloni geldi ve yasama devrinin sonuna kadar olan 18 aylık müddette geçiş hükümetinin başında yer aldı.
4 Mart 2018’de yapılan genel seçimlerin akabinde ülkede 3 ay kadar hükümet kurulamamış ve kriz, teknokrat Avukat Giuseppe Conte’nin ismi altında sistem zıddı 5 Yıldız Hareketi (M5S) ve çok sağcı Lig Partisi’nin 65. hükümeti kurmasıyla aşılmıştı. Conte’nin bu birinci hükümeti, 15 ay iktidarda kalmış, Ağustos 2019’da Lig Partisinin erken seçim daveti yapması sebebiyle koalisyon bozulmuştu.
Conte, 5 Eylül 2019’da M5S-PD-LeU koalisyonun başına geçerek, kendisinin 2. hükümetini kurmuş, bu koalisyon da dünkü istifaya kadar faal vazife yapmıştı.
İtalya’da son 10 yıllık devirde başbakan olan isimler ve hükümetlerinin misyon müddetleri şöyle:
Giuseppe Conte-2 : 5 Eylül 2019 – 26 Ocak 2021 (yaklaşık 17 ay)
Giuseppe Conte: 1 Haziran 2018 – 5 Eylül 2019 (yaklaşık 15 ay)
Paolo Gentiloni: 12 Aralık 2016 – 1 Haziran 2018 (yaklaşık 18 ay)
Matteo Renzi: 22 Şubat 2014 – 12 Aralık 2016 (yaklaşık 34 ay)
Enrico Letta: 28 Nisan 2013 – 22 Şubat 2014 (yaklaşık 10 ay)
Mario Monti: 16 Kasım 2011 – 28 Nisan 2013 (yaklaşık 18 ay)
Silvio Berlusconi: 8 Mayıs 2008 – 16 Kasım 2011 (yaklaşık 43 ay)
Son 10 yılda, bugüne kadar vazife yapan başbakanlar ortasından yalnızca Berlusconi, 2008’deki seçimlere başbakan olmak için adaylığını koyup, seçimi kazanarak bu vazifeye gelmeyi başaran önder olarak öne çıkıyor.
SON KRİZDE GİDİŞATI CUMHURBAŞKANI’NIN İSTİŞARELERİ BELİRLEYECEK
Ülkede dörtlü koalisyonun bozulması ve dün 2. Conte hükümetinin istifasıyla derinleşen krizde top, bir defa daha Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’da.
Mattarella, yürüteceği istişarelerde, teamüller gereği erken seçim seçeneğinden evvel mevcut parlamento aritmetiğinde hükümet kuracak çoğunluk olup olmadığını kıymetlendirecek.
Cumhurbaşkanı, 86 binden fazla kişinin öldüğü Kovid-19 salgınına ve onun yol açtığı ekonomik kriz nedeniyle mevcut siyasi krizi de vakit kaybetmeden çözmeyi hedefliyor. Bu nedenle Mattarella’nın bugün başlatacağı siyasi partilerle istişareler, krizin gidişatının tarafını tayin etmesi açısından büyük ehemmiyet taşıyor.
İstişarelerden çıkacak sonuçlara nazaran, Mattarella, basında da yer aldığı üzere Conte’ye 3. kere hükümet kurma vazifesi verebilir. Bir öbür ihtimal ise Eski Avrupa Merkez Bankası Lideri Mario Draghi, Eski IMF Türkiye Masası Şefi Carlo Cottarelli üzere öbür bir ismin hükümeti kurmakla görevlendirilebileceği ya da büsbütün teknokratlardan oluşan bir kabine kurabilir, erken seçim kararı alabilir.
İtalyan basınında yer alan haberlerde, Conte’nin daha geniş iştirakli bir hükümet için 3. kere bu misyonu üstlenmesi senaryosu öne çıkıyor. Conte’nin, Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen’in misyona gelirken onaylaması için Avrupa Parlamentosunda oy kullanan İtalyan partilerinin takviyesiyle “Ursula koalisyonu” kurabileceği tabir ediliyor.
