Türkiye’de 7 milyonun üzerinde diyabet hastası olduğu tespit edilmiştir. Diyabet, halk ortasında yetişkin hastalığı olarak bilinse de günümüzde …
Türkiye’de 7 milyonun üzerinde diyabet hastası olduğu tespit edilmiştir. Diyabet, halk ortasında yetişkin hastalığı olarak bilinse de günümüzde yalnızca yetişkinlerde değil, çocuklarda da sıklıkla görülen kronik bir hastalık haline gelmiştir. Yapılan bilimsel çalışmalara nazaran ve dünya sıhhat örgütü bilgilerine nazaran dünyada 400 milyon kişinin diyabet hastası olduğunu ve her yıl 5 milyon kişinin diyabet sebebiyle hayatını kaybettiğini belirten Özel Medicana Bursa Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Tuğba Küçük, çocuklarda obezite hakkında ailelere tekliflerde bulundu.
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Tuğba Küçük, “Tip 1 diyabet, viral enfeksiyon, katkı unsurlu yiyecek ve içecekler üzere çevresel faktörlerin tesiriyle oluşan bir diyabet kümesidir ve bilhassa çocukluk çağında daha sık görülür. Yapılan araştırmalarda her iki bin çocuktan birinin Tip 1 diyabet hastası olduğu ve her sene bu sayının artış gösterdiği saptanmıştır. Tip 1 diyabet tedavisinde insülin kullanmak gerekmektedir. Zira insülin hormonu bedende kâfi derecede yoktur ve dışarıdan alınması gerekmektedir. Tip 1 tedavisinde kâfi ve istikrarlı beslenme ile yapılan fizikî aktivitede büyük ehemmiyet taşımaktadır. Şayet Tip 1 diyabeti olan kişi beslenme planına, fizikî aktivitesine ve insülin tedavisine uygun hareket ederse sorun yaşamayacaktır.” dedi.
Tip 2 diyabet ise, daha çok erişkinlerde görülür ve şişmanlık (obezite) sebebiyle oluşan insülin ölçüsünün az olmasına bağlı olarak ortaya çıktığına dikkat çeken Küçük, “Ancak son periyotlarda artış gösteren obezite sebebiyle 3-15 yaş ortasındaki çocuklarda da Tip 2 diyabetin görülme oranı artmaktadır. Tip 2 diyabet de birinci vakitlerde insülin salgılanması varken salgılanan insülin hücreler tarafından kullanılamaz. İleri periyotta ise insülin salgılanma düzeyi düşer. Beden tartısında sorun olan bireyler, ailesinde diyabet hikayesi olanlar, 4 kilogramdan daha ağır bebek doğuran bayanlarda Tip 2 diyabet görülme riski daha fazladır. Tip 2 diyabette de Tip 1 diyabette olduğu üzere beslenme planına değer verilmeli ve fizikî olarak faal olmak gerekmektedir.” formunda konuştu.
Kan şekerinin ani düşmesi tedbir alınmasını gerektiren bir durum olduğunu belirten Küçük, “Diyabetli kişinin öğün atlaması yahut öğün saatini geciktirmesi, çok fizikî aktivitede bulunması sebepleriyle kan şekeri düşebilir. Şayet hafif belirtiler varsa 2-3 adet kesme şeker verilebilir yahut bir çay bardağı vişne suyu da kullanılabilir. Şayet düzelme olmaz ise 4- 5 adet kesme şeker yeniden birebir formda verilebilir. Ağız kuruluğu, sık aralıklarla idrara çıkma, çok susama, halsizlik üzere belirtiler varsa kan şekeri yüksek demektir. Bu türlü bir durum varsa insülin dozunun, uygulama tekniğinin ve kullanım tarihinin uygun olup olmadığına bakılmalıdır. Bebeklik periyodunda bebeğin çok idrara çıkması ve su içmesi, daima ağlaması ve bu ağlamaların su verildiğinde kesilmesi bebeklik periyodu diyabetine işaret edebilir. Çocuğun isteklerini tabir etmeye başladığı periyotta çok su istemesi, gece sık sık idrara çıkması ve tekrar su içmesine dikkat edilmelidir. Bilhassa çocuğun iştahlı olması ancak yemek yediği halde kilo alamaması, halsiz olması, terlemesi, karın ağrıları ve kusmaları, süratli soluk alıp vermesi ve etrafına ilgisiz olması diyabet belirtileri ortasındadır. Diyabette erken teşhis hayli kıymetlidir. Bu belirtiler görüldüğünde en kısa vakitte bir uzmandan yardım alınmalıdır.” diye konuştu.
ÇOCUKLARDA GENETİK FAKTÖRLERE DİKKAT
Anne, baba ya da birinci derece yakın akrabalarında şeker hastalığı hikayesi olan çocuklar genetik olarak diyabete daha fazla eğilimli olduğunu söz eden Küçük, “Genetik olarak eğilimli olan bireyler bebeklikten itibaren istikrarlı ve sistemli bir biçimde beslenmelidir. Yaşına ve uzunluğuna nazaran kilo bedelleri uygun aralıkta olmalıdır. Şeker ve çikolata tüketimine de dikkat edilmeli, çocuklara ödül olarak şeker, çikolata, hazır paketli besinler verilmemelidir. Bunun yerine çocuklar, daha çok kolay şeker ve fruktoz içeren taze meyve tüketimine teşvik edilmelidir. Diyabet teşhisi konmuş çocuk hastalığı hakkında kesinlikle bilgilendirilmelidir. Hastalık çocuğa yaşına uygun kolay bir lisanla anlatıldıktan sonra ailenin hastalığı nasıl kabul ettiği de çocuk için hayli değerlidir. Anne ve babanın çok telaşı çocuk için gerilim faktörü oluşturabilir. Bu sebeple ailelerin diyabet ile ilgili ayrıntılı araştırmalar yapması ve durumu kabul etmesi gerekir. Kendilerini ya da birbirlerini suçlamak çocuğun durumunu daha da zora sokacaktır. Diyabet hastalığında anne ve babanın takviyesi çocuğu daha güzel hissettirir. Çocuk ailesinin takviyesiyle hastalığıyla yaşamayı öğrenecek ve diyabet için gerekli olan durum ve şartları kendi kendine organize edecektir. Güzel bir diyabet eğitimi, istikrarlı ve tertipli beslenme, hayat şekli, kendi kendine takip ve gerek görüldüğünde hekim ile bağlantıya geçebilme yeteneğini kapsar. Hastalığı kabullenmek çocuk için uzun ve güçlü bir süreçtir. Çocuğun durumunu kabullenmesinde ferdi terapist takviyesi, aile terapisi ve kendisi ile birebir hastalığı taşıyan bireylerin bağlı olduğu derneklere ziyaretler ve üyelikler büyük ehemmiyet taşır. Uzman tabiplerle çıkılan diyabet kampları da hayli faydalı aktiviteler ortasındadır.” dedi.
Diyabet tedavisinde beslenmenin çok değerli olduğunu ve tedavinin yüzde 50’sini oluşturduğunu tabir eden Küçük, “İyi, istikrarlı ve sistemli beslenme diyabetli yetişkinlerde olduğu üzere çocuklarda da değerlidir. Posadan güçlü yiyecekler tercih edilmelidir. Pirinç yerine bulgur, meyve suyu yerine meyvenin kendisi tercih edilmeli, günde iki porsiyon zerzevat yemeği yenmeli, ana öğünlerde yemeğin yanında kesinlikle salata tüketilmeli, kuru baklagiller sıklıkla tüketilmeli ve esmer undan yapılan ekmekler yenmelidir. Öğün saatlerine dikkat edilmelidir. Uzun aralıklarla sistemsiz beslenmek kan şekerinin çok düşmesine ve çok yükselmesine yol açar. Bu sebeple öğün atlamaktan kaçınmak gerekir. Günde 3 ana ve 3 orta öğün olmak üzere 6 öğün tüketilmeli. Ana öğünler ortası 5 saat, öğünler ortası 3 ile 3,5 saat olacak formda ayarlanmalı. Orta öğünlerde meyve, süt, yoğurt, kuruyemiş üzere besinlere yer verilmeli. Fast food tüketiminden uzak durulmalı. Bunun yerine çocuklara konutta hazırlanmış hamburger, sandviç üzere eserlerle hevesi giderilmeli. Gazlı içecekler yerine süt ve ayran üzere sağlıklı içecekler tüketilmeli. Her gün kesinlikle yumurta, peynir, süt, yoğurt tüketilmeli. Haftada en az 2 defa balık, kırmızı et-tavuk, kurubaklagil tüketilmeli. Kaliteli protein tüketimi kan şekerinin dengelemesinde değerli rol oynar. Katkı unsurlu yiyecek ve içecekler, hazır paketli besinler, fast-food besinler, rafine şekerler ve çikolata diyabetli çocuklarda olduğu kadar diyabeti olmayan çocuklar için de epey ziyanlıdır. Hastalığı önlemek için ziyanlı besinlerden uzak durmak gerekir. İstikrarlı ve nizamlı bir biçimde sağlıklı beslenme alışkanlığı hastalığın ilerlememesi için hayli değerli bir etkendir. Bunun için beslenme uzmanlarından kesinlikle dayanak alınmalıdır.” diye konuştu.
