Çip krizinde ikinci dalga

RUSYA’nın Ukrayna’yı işgale kalkışmasının otomotiv bölümüne tesirleri her geçen gün daha da belirginleşiyor. Pandeminin neden olduğu hammadde, lojistik, yarı iletken sorunu ve yüksek enflasyonun tesiriyle hem son vakitlerin en kıymetli modellerini satışa çıkaran hem de üretim yapmakta zorlanan bölüm, yaz aylarına hakikat en azından yarı iletken tedarikinde rahatlama bekliyordu. Lakin, Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş tüm istikrarları tekrar alt üst etti. Avrupa’daki birçok üretici tedarik edemediği kesimler yüzünden üretimlerini askıya alırken, Türkiye’deki otomotiv üreticilerini üzecek haberlerden birincisi yarı iletken üreticilerinden geldi. ABD, Avrupa ve Uzakdoğu’da bulunan üreticiler, geçen hafta şirketlere gönderdikleri yazılarda teslimatların planlandığı üzere yapılamayacağını bildirdi.

‘TAM RAYINA OTURMUŞTU’

Bu yazılardan birisi de Türkiye ve Avrupa’daki otomotiv üreticilerine elektronik kesimler sağlayan Daiichi’nin Genel Müdürü Ömer Tunç Akdeniz’e ulaştı. Tıpkı vakitte Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) İdare Konseyi Üyesi de olan Akdeniz, Hürriyet’e yaptığı açıklamada, “Rusya’nın açtığı savaştan evvel Qualcoom, NXP, Microchip Technology üzere yarı iletken tedarikçileriyle haftalık toplantılar yapıyorduk. Yaza yanlışsız bir rahatlama ihtimali vardı. En azından işler rayına oturmuştu. Lakin geçtiğimiz hafta başta Çin olmak üzere Avrupa ve ABD’li tedarikçilerden bizlere yeni yazılar gelmeye başladı. Bu yazılarda daha evvel planlamaya koyduğumuz yarı iletken temininde yeni gecikmeler olacağı yazıyordu. Yani yarı iletken tedarikinde sarkmalar yaşanacağı bizlerle paylaşıldı” bilgisini verdi.

1-2 AYLIK GECİKME VAR

Ömer Tunç Akdeniz kelamlarına şöyle devam etti: “Bizden bir örnek vermek gerekirse, nisan ayında planlanan sevkiyatlardan kimileri haziran hatta temmuz aylarına kaydırıldı. Bu biçimde yani 1-2 aylık gecikmeler olduğu tarafımızla paylaşıldı. Tabi ki, bu şu an için bir felaket senaryosuna işaret etmiyor lakin yarı iletkenle ilgili süreçlerin uzayacağı bir gerçek. Artık yine başlıyoruz. Biz ve öteki tüm üreticiler artık daha tecrübeli bir biçimde süreci en âlâ formda yöneteceğiz. Her şeyden evvel insani açıdan savaşın bir an önce sona ermesi en büyük temennimiz. Kesim ise her geçen gün savaşın getirdiği yeni tesirlerle karşılacak üzere duruyor.”

UKRAYNA ÜRETİMLERİ DURDURDU

OTOMOTİV üreticilerinin gereksinim duyduğu yarı iletken üretiminde de kullanılan kıymetli metallerin değerli bir kısmı Rusya ve Ukrayna’dan temin ediliyor. Hasebiyle savaşın tesiriyle hammaddeye ulaşmanın zorlaşması çip yani yarı iletken tedarikini otomotiv üreticileri için tekrar zora sokuyor. Örneğin, C4F6 ve neon gazının en kıymetli tedarikçileri ortasında Ukrayna bulunuyor. Neon gazının yüzde 70’i Ukrayna’dan çıkarılıyor. Yaşanan gelişmeler nedeniyle geçtiğimiz günlerde Ingas ve Cryoin isimli iki Ukraynalı şirket, yarı iletken üretiminde kullanılan yüksek saflıkta neon gazı sevkiyatlarını durdurdu.

YARI İLETKEN NEDEN DEĞERLİ?

BÖLÜMÜN üretimde muhtaçlık duyduğu çipler ‘yarı iletken’ olarak isimlendirilen hususlardan meydana geliyor. Bu unsurlar, elektrikli aletler için adeta küçük beyinler olarak kullanılabiliyor. Örneğin, arabanın cam düğmelerinden multimedya sistemlerine kadar birçok noktasında yarı iletken unsurlar bulunuyor. Standart bir arabada 1000’in üzerinde çip yani yarı iletken bulunuyor. Özcesi, otomotiv üreticilerinin çipe ulaşamaması tüketicilerin son 1.5 yılda olduğu üzere istediği arabası istediği vakit satın alamayacağı manasına geliyor.