Birleşmiş Milletler Eski Genel Sekreteri Kofi Annan, beş sene önce bugün hayatını kaybetti. Türkiye ve Kıbrıs üzerine yaptığı çalışmalar ile bu bölgelerde tanınırlığa sahip olan Annan, 2004 yılında gerçekleşen Kıbrıs’taki birleşme referandumunu …
Birleşmiş Milletler Eski Genel Sekreteri Kofi Annan, beş sene önce bugün hayatını kaybetti. Türkiye ve Kıbrıs üzerine yaptığı çalışmalar ile bu bölgelerde tanınırlığa sahip olan Annan, 2004 yılında gerçekleşen Kıbrıs’taki birleşme referandumunu planlayıp öncülük etmişti.
Referandumda EVET kampanyası yürüten Kıbrıs Türkleri’nin ‘Yes Be Annem’ hitabıyla anımsadıkları Annan’ı ve 2004 Kıbrıs Birleşme Referandumu’nu gelin birlikte anımsayalım.
1997 ile 2006 yılları arasında Birleşmiş Milletler’in Yedinci Genel Sekreteri olarak görev yapan Kofi Annan, Kıbrıs Sorunu için ürettiği çözümler ile ülkemizde de geniş bir tanınırlığa sahip oldu.
Kıbrıs’ta yaşanan bölünmeyi sonlandırmak; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni federal bir çatı altında tek bir devlet haline getirmek için çabalayan Annan, özellikle 2003 ve 2004 yıllarında hem Türkiye’de hem de Kıbrıs’ta isminden en çok söz edilen yabancı yöneticilerin başında geliyordu.
24 Nisan 2004 tarihinde Kıbrıs’ta yapılan Referandum, teknik olarak 1963 yılından beri birbirinden ayrı yaşayan Kıbrıslı Türkler ile Kıbrıslı Rumları birleştirme amacı taşıyordu.
Bu plan doğrultusunda her iki halkın liderleri ile görüşen Annan, 2003 ve 2004 yıllarında mesaisinin önemli bir bölümünü bu konuya ayırdı. Kofi Annan’ın bu girişimi, 60 yıllık bir döneme yayılan Kıbrıs Sorunu’nu çözmek adına atılmış en somut adım olarak tarihe geçti. Her iki halk da referanduma EVET derse, Kıbrıs Adası, tek bir devlet olarak varlığına devam edebilecekti.
1963 yılında Kıbrıs Türkleri’nin kazanılmış haklarını geri alan Anayasa Değişikliği sonrası Ada’da iki toplum arasında ipler kopmuştu.
Yaşanan kanlı çatışmaların ve Ada’daki Türklere yönelik cinayetlerin artması üzerine Türkiye, 1974 yılında Ada’ya müdahale etmişti. Daha sonra güvenliği sağlayıp Ada’yı terk etmeyen Türk Silahlı Kuvvetleri, Kıbrıs Türkleri’ni koruma görevi üstlenmişti. 2004 yılına dek çeşitli girişimler yapılsa da, Ada’da fiili olarak bölünmüşlük hep devam etti. Kofi Annan’ın çabaları sonucu ise 2004 yılında Kıbrıs’ta sandıklar kuruldu.
Türkiye’de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ve AK Parti iktidarının da destek verdiği Annan Planı, özellikle Ada’nın Türk kesiminde büyük destek gördü.
Annan Planına göre kurulacak olan Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nde bakanlıkların en az üçte biri Türklerden oluşacak, Devlet Başkanlığı ve Başbakanlık makamları da en az 10 ayda bir Türkler ve Rumlar arasında en değiştirecekti. İki kurucu halkı olan ve iki halkın da asli unsur olarak kabul edileceği bu devlet, tüm dünyada tanınan bağımsız bir devlet olacaktı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, birleşmeye kesinlikle karşı çıkarak KKTC’nin bağımsız bir devlet olarak devam etmesini savundu.
Denktaş’ın bu ısrarlı ‘HAYIR’ tutumuna rağmen Lefkoşa’da coşkulu EVET mitingleri yapıldı. Mitinglerde Denktaş hedef tahtasına konuldu. ‘YES BE ANNEM’ pankartları ise dikkat çekti. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, bu süreçten itibaren Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs’ta ‘Yes be Annem’ olarak hafızalarda yer etmeye başladı.
24 Nisan 2004 tarihinde Ada’nın hem güneyinde hem de kuzeyinde sandıklar kuruldu. Heyecan doruktaydı. Planın kabul edilmesi için her iki tarafın da EVET demesi gerekiyordu.
Açıklanan sonuçlara göre Türk tarafı %65 oy oranıyla planı kabul etti. Ancak Rum tarafı Türklere verilen tavizleri fazla bularak %75 oy oranıyla HAYIR dedi. Rumlar planı kabul etmediği için plan geçersiz hale geldi. Rumların referandumda HAYIR oyu kullanması sonrası Ada’da yeniden çözümsüz bir dönem başladı.
Kofi Annan’ın uzun çabalarına rağmen hayata geçmeyen Birleşik Kıbrıs projesi sonrası, Ada’nın Güney kesimi tek başına Avrupa Birliği’ne girdi.
10 yıllık hizmetinin ardından 2007 yılında görevini Güney Koreli Ban Kİ Moon’a devreden Annan, 18 Ağustos 2018 tarihinde yaşamını yitirdi. Geride ise Kıbrıs Meselesi konusunda yaptığı çalışmalar ve Lefkoşa meydanında kendisi için açılan ‘Yes Be Annem’ pankartları kaldı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise yoluna Güney’den ayrı olarak devam ediyor. Ersin Tatar’ın Cumhurbaşkanı seçilmesiyle Türkiye’ye daha da yaklaşan KKTC, artık Birleşik Kıbrıs için değil bağımsız KKTC için çalışacaklarını ifade ediyor.
