Dünyamız, atmosferi oluşturan karmaşık gaz katmanları tarafından sarılıdır. Hayati değere sahip atmosfer, bütün ömrü korur ve besler. Lakin …
Dünyamız, atmosferi oluşturan karmaşık gaz katmanları tarafından sarılıdır. Hayati değere sahip atmosfer, bütün ömrü korur ve besler. Lakin insanlık fabrikalar ve egzoz gazlarıyla yıllar içinde gezegenimizde büyük bir hasara yol açtı. Bilim insanları, atmosferimizin stratosfer katının süratle küçüldüğünü açıkladı. Environmental Research Letters‘da yayımladıkları çalışmada araştırmacılar, insan tesirine vurgu yaptı. İkinci atmosfer katmanındaki bu daralma, GPS uydularını ve radyo dalgalarını bozabilir.
ATMOSFERİMİZİ ETKİLİYORUZ
Stratosfer kalınlığının küçülmesi daha evvel mahallî çalışmalar ile gösterilmişti. Lakin yeni çalışma, bu fenomenin global ölçekli birinci incelemesi. Araştırma grubundan fizikçi Juan Añel, The Guardian’a verdiği demeçte “Şok edici! Bu çalışma, 60 kilometreye kadar atmosferi etkilediğimizi gösteriyor.” formunda konuştu.
Çünkü stratosfer, gökyüzünün 20 ila 60 kilometre üstünde, soluduğumuz atmosferik tabakayı (troposfer) örten bir katman. Stratosferin kesimi ozon katmanı ise Güneş’ten Dünya’ya ulaşan radyasyonu emerek, bizi ziyanlı Güneş ışınlarından korur. Lakin kloroflorokarbon gazlarıyla (CFC) ozon katmanı üzerinde büyük bir tesire sahibiz.
KARBONDİOKSİT SALINIMI NEDENİYLE KÜÇÜLÜYOR
Charl Üniversitesi atmosfer fizikçisi Petr Pisoft ve meslektaşları, çalışmayı anlattı. Grup, 1980’lerden bu yana, daha evvel şüphelenilen ozon tükenmesinden fazla karbondioksit (CO2) artışının stratosferin daralmasına neden olduğunu belirlemek için iklim modelleriyle birlikte uydu müşahedelerini kullandı.
Stratosfer, karbondioksite reaksiyon olarak ısınmak ve genişlemek yerine soğur ve küçülür. Takım, “Troposferde sera gazının neden olduğu ısınma, üzerindeki stratosferin genişlemesine ve ezilmesine neden oluyor.” dedi. Bununla birlikte, stratosfere CO2 ulaşması, gaz bileşiminin soğumasına ve birbirine daha yakın bir halde toplanmasına ve tüm katmanın küçülmesine neden oluyor.
Anel, “Makul bir iklim değişikliği senaryosuna nazaran, gezegenimizin stratosferi, 1980’den 2080’e kadar dikey uzantısının yüzde 4’ünü (1,3 km) kaybedebilir.” dedi. Araştırmacılar bu daralmanın stratosfer dinamiklerini yahut radyasyon transferini etkileyebileceğini düşünüyor. Fakat bunun için daha fazla çalışmaya muhtaçlık var.