Bakanlık film hazırladı: Siyanürden 1200 kat daha zehirli olan balık türü!

Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, global iklim değişikliği ve gemilerin balast sularıyla denizlere taşınan istilacı çeşitlerle ilgili farkındalık oluşturulması maksadıyla kamu spotu stilinde sinema hazırladı.

Sinemada Türk karasularına göç etmiş istilacı tipleri, sualtı imaj direktörü Tahsin Ceylan görüntüledi. Seslendirmesini ise tiyatro sanatkarı Mazlum Kiper yaptı. İstilacı cinslere ait sinema, Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ve Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın toplumsal medya hesaplarından da paylaşıldı. Sinemada, habitatı olumsuz etkileyen ve baskın hale gelen istilacı cinslerin yerli cinsler için değerli bir tehdit oluşturduğu vurgulandı.

Verilen örneklerde ise 1980’li yıllarda gemilerin balast suyuyla Karadeniz’e giriş yapan taraklı denizanasının (Mnemiopsis leldy) yalnızca iki yılda tüm Karadeniz’e yayıldığı ve hamsi popülasyonunun azalmasına neden olduğu belirtildi.

1947 yılında Japon denizinden balast suyuyla Karadeniz’e taşınan başka bir tıp Rapana venosa isimli deniz salyangozunun, bentik (tüm deniz tabanı) faunanın yüzde 40’ını oluşturan midyeler üzerinde büyük baskı ögesi olduğu kaydedildi.

Balast suyuyla taşınan öbür bir tıbbın ise başaşağı denizanası denilen Cassiopea andromeda olduğu belirtildi. Fotosentetik algler ve karidesler ile simbiyotik ömür içinde olan cinsin, hayat ortakları alglerin fotosentez gereksiniminden ötürü yüzeye yakın yüzdüğüne işaret edildi.

Global iklim değişikliğinin birçok tıbbın yeni hayat alanlarına göç etmesine neden olduğu vurgulanan sinemada, 1869 yılında açılan Süveyş Kanalı hudutlu sayıda göçe neden olurken, 2015 yılında açılan ve birincisine nazaran daha derin ve geniş olan kanalın ise Akdeniz’e göçü hızlandırdığına dikkat çekildi.

Akdeniz’in süratle tropikleştiği belirtilen sinemada, istilacı tiplerle ilgili tehditler şöyle anlatıldı: “Aslan balığı, öbür balıkların yavrularıyla beslenerek güçlü bir istilacı pozisyonuna geldi. Avcısı olmayan bu gösterişli balığı yerli çeşidimiz orfozun avladığını görmek ekolojik istikrar açısından umut verici. Göçmen denizanası Rhopilema nomadica da balık larvalarını tüketerek besin zincirinde kırılmalara neden oluyor. Bentik alandaki en yaygın istila hareketini uzun dikenli deniz kestanesi oluşturuyor.

Bentik alandaki en yaygın istila hareketini uzun dikenli deniz kestanesi oluşturuyor. Kendisi de egzotik bir cins olan kardinal balıkları dikenlerin ortasını sığınmacı olarak kullanıyor. Yerli çeşidimiz papaz balığının yavruları da bu müdafaa kalkanından faydalanan öteki bir çeşit. Tam bir komşu dayanışması. Akdeniz faunasına adapte olan çeşitler ortasında gösterilen sokar balıklarıyla otçul olduklarından besinlerini deniz çayırları ve yosunlardan temin ediyor. Ekonomik bedeli yüksek nil barbun ile birlikte balıkçıların amaç avı pozisyonunda.”

Doğu Akdeniz kıyılarında kümeler halinde yaşayan bir öbür istilacı tıp olarak, yüzgeçleri zehirli omurgaya sahip kedi balıkları gösterildi. Akdeniz’in en tehlikeli ve yaygın çeşidinin ise balon balıkları olduğu kaydedildi. Balon balıklarının dokularında siyanürden 1200, morfinden 3 bin kat daha güçlü Tetrodotoksin (TTX) olduğu vurgulanarak, katiyetle yenmemesi ve dokunulmaması gerektiği belirtildi.

Ülkelerin istilacı cinsleri engellemek, denetim altına almak için her yıl milyarca dolar kaynak harcadığı anlatılan sinemada, şu ileti verildi: “Ancak bunu başarmak neredeyse imkansız. Zira tabiatın kanunları insanlığın oluşturacağı bariyerlerden çok daha kuvvetli. Denizel ekosistemin korunması, istilacı tiplerin olumsuz tesirlerinin azaltılması, fakat global iklim değişikliği ile çaba etmenin yanında onları tanımak ve hassasiyet göstermekle mümkün. Zira istikrar sürdürülebilir gezegenin birinci şartı ve insanlık bunu sağladıkça var olacak.”

Bakanlığın sinemasındaki su altı çekimlerini yapan Tahsin Ceylan’ın, büyük tehdit oluşturan göçmen cinslerden aslan balığını, müdafaa altındaki yerli çeşit orfozun yediği anlara ilişkin manzaraları de sinemada yer alıyor. Sinemanın toplumsal bilinçlendirmeyi artırmaya yönelik değerli bir çalışma olduğunu belirten Tahsin Ceylan, şöyle konuştu;

“Akdeniz’de iklim değişikliğine bağlı ve gemilerin balast sularıyla geçiş yapan birçok denizel çeşit var. 2014’ten sonra Süveyş Kanalı’nda açılan ikinci kanalla birlikte geçiş yapan cinsler son derece arttı. Bunlar aslan balıkları, balon balıkları. Fakat Milletlerarası Tabiat Müdafaa Birliği’nin Akdeniz’deki en kıymetli istilacı tiplerde birinci sıraları deniz salyangozları ve yeniden taraklı denizanası alıyor. Bakanlık bu cinslerin yerli tiplerimiz üzerindeki gerek temaslarını gerekse cinslerin popülasyonunu ve durumlarını içeren bir sinema hazırladı. Tekrar sinema içinde yerli tipimiz orfozun aslan balığını yediği bir manzara var ki, bu da çok değerli ve orfozu muhafazamız gerektiğinin de çok net altını çizen bir çalışma.”