His Erdoğan – Antep fıstığında ‘var yılı’ ile ‘yok yılı’ ortasındaki eser randımanı farkı giderek açılırken bu dönem bir de kuraklık ezası baş …
Şanlıurfa Ticaret Borsası İdare Şurası Lideri Mehmet Kaya, “Fıstıkta bu dönem zati ‘yok yılı’ olacak. Fakat kuraklık nedeniyle asıl kederimiz; gelecek dönemin yani ‘var yılı’ olacak devrin de düşünceli geçecek olması. Çiftçinin gözü ağacın gözünde. Ve ne yazık ki gelecek dönemin mahsulü hakkında kıymetli öngörü sağladığımız bu karagözler pek gözükmüyor” dedi.
Üç kat fark var
Periyodisite yani var-yok yılı periyotları, Antep fıstığında çabucak her yıl farklı bir üretim sayısını oluşturuyor. Genel olarak yok yılı randımanı, var yılı randımanından üç kat daha düşük oluyor. Antep fıstığı üretim alanlarının yüzde 90’ından fazlası kuru kaidelerde olduğu için üretim sayıları bölgenin yağış durumu ile dalgalanabiliyor.
TÜİK bilgilerine nazaran, geçen dönem bugüne kadarki en yüksek üretim gerçekleşti. Buna nazaran, 296 bin ton Antep fıstığı rekoltesi oluştu. Bu oran evvelki dönemde ‘yok yılı’ olarak 85 bin ton olarak gerçekleşmişti. Türkiye’de 2019/2020 üretim periyodunda 3.66 milyon dekar alanda Antep fıstığı üretimi gerçekleşti. Bu açıdan yüzde 38.5’lik hisseye sahip olan Şanlıurfa, en fazla üretim alanına sahip vilayet pozisyonunda. Şanlıurfa’yı Gaziantep ve Siirt takip ediyor.
Tüketimde de ‘var’ ve ‘yok’ farkı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Antep fıstığı tüketimi de üretim yıllarına paralel olarak azalıp artıyor. Bu durumda, fıstığın ‘var yılı’nda daha uygun fiyatlı, ‘yok yılı’nda ise daha yüksek fiyatlı satılmasının tesiri görülüyor. TÜİK bilgilerine nazaran, 2019/2020 döneminde 85 bin ton üretilen Antep fıstığında yıllık kişi başı tüketim ise 800 gram oldu. 240 bin ton üretime ulaşılan 2018/2019 döneminde ise yıllık kişi başı tüketim 2.5 kilogram düzeyindeydi. 2017/2018 döneminde 78 bin ton üretim varken, tüketim ise 800 gramdı. 170 bin ton üretim yapılan 2016/17 döneminde ise tüketimin 1 kilo 800 gram olduğu görüldü.
Ziraat mühendisleri toprakta
Fıstıkta ziyanı şimdi net olarak göremediklerini anlatan Siirt Ziraat Odası Lideri Hüseyin Günbat, kendi bölgeleri özelinde 10 günlük yağışların da belirleyici olabileceğini söyledi. Şanlıurfa Ziraat Odası Tarım Danışmanı Gülistan İzol da ziraat mühendislerinin yerlerde olduğunu anlatırken, bölgedeki Antep fıstığı ekili alanların olağanın altında yağış aldığını kaydetti.
Şanlıurfa Bozova Ziraat Odası Lideri Fuat Almas, kuraklığı fıstıkta yalnızca bu yılı değil, gelecek dönemi da etkileyebileceğine dikkat çekti. Almas, “Gelecek dönem için fikir veren, randımanı belirleyen karagözlerin az olduğunu, dolmadığını görüyoruz. Esasen olağan kaidelerde yok yılı periyodu olarak yüzde 60 daha az randıman alacağız. Bir de hem bu dönem, hem de gelecek dönem kuraklık ıstırabı yaşanacak” dedi.
Kalite ve randıman kaybı
Ağaçlarda kuraklıktan kaynaklı randıman kaybı yanı sıra çıkan tanelerin kâfi doygunluğa erişip erişmeyeceği takip ediliyor. Bölgenin değerli üreticilerinden Gaziantep’in ziraat odaları liderleri şunları söylüyor:
“Nizip Ziraat Odası Lideri Sıddık Durmaz: Geçen dönem bu vakte kadar aldığımız en yüksek eser ölçüsünü almıştık. Bu dönem ise kuraklık tesirini hissedeceğiz. Ziraat mühendislerimiz yerlerde takibini yapıyor.
Araban Ziraat Odası Lideri Hasan Altun: Daha evvelki aylarda da sinyalini vermişti. Hem bu ay yağış olmadı, hem de de iklim dışı bir sıcaklıkla karşı karşıyayız. Olağan bir yok yılına nazaran yüzde 30-40 oranında bir randıman kaybı olabilir.
Şehitkamil Ziraat Odası Lideri Cuma Yiğit: Bilhassa karagözlerde çok azalma var. Çiftçimizin kıymetli bir kısmı fıstık ile geçimini sağlıyor. Gelecek dönemin ne kadar etkilenip etkilenmediğini yakında görmüş oluruz.
