Efnan Atmaca – İnsan görülmek ister” Filiz Aygündüz’ün Doğan Kitap’tan çıkan son romanı “Annem Beni Görsün” bu cümleyle başlıyor. Ben de yazıya …
Kitabın ismiyle başlayalım. Aslında kitabın ismi “Annem Beni Görsün” konusu hakkında ipuçları da veriyor. Neden bu kadar kıymetli görülmek, bilhassa anne tarafından?
Görülmeyi istemek ruhsal açıdan çok olağan ve sağlıklı. Hepimiz görülmek istiyoruz. Fakat alışılmış görülmenin hudutları var. Bir yandan Instagram üzere toplumsal mecralarda görülmek var, bir de kişiliğinle, duruşunla, yaptığın işlerle görülmek. Nihayetinde herkes görülmek istiyor. O yüzden de kitap “İnsan görülmek ister” cümlesiyle başlıyor. “Annem Beni Görsün” ismine gelince; anne-çocuk alakası çok değerli. Çocuğun birinci bakım verenle, genelde anne oluyor bu kişi, kurduğu münasebet neredeyse bütün hayatını etkiliyor; ileriki yaşlarda yaşayacağı alakalarının yazgısını belirliyor. Çocuk, anne ile inançlı bir bağlantı kurduysa yani 0-3 yaş ortasında annesi acıktığında yemeğini verdiyse, sevgi istediğinde sevgisini gösterdiyse, her görmek istediğinde ona ‘Ben buradayım’ hissini geçirdiyse çocukla anne ortasında inançlı bir bağlanma tarzı oluşuyor. Daha sonraki ilgilerde de anneyle kurduğu bu cins bağlantıyı tekrarlıyor çocuk. Bu modeli yaşayacağı eş, arkadaş seçimleri yapıyor. Lakin anne bir var bir yoksa, gereksinimlerinin tümünü karşılamıyorsa korkulu bir çocuk ortaya çıkıyor. Hasebiyle yaşadığı alakalarda de korku ağır basıyor. Özetle anne-çocuk ilgisi çok değerli ve o yüzden annelerimiz tarafından görülmemiz çok değerli. Kitap da ismini buradan alıyor.
Son yıllarda bugünkü sıkıntılarımızın altında daima çocukluk travmalarımız olduğuna dair savlarla karşılaşıyoruz. Yanlışsız mu sizce? Çocukluk travmalarımız bugünkü bizi mi oluşturuyor?
“Bana çocukluğunu anlat,” diye çok beylik bir laf vardır. İçi boşaltıldı lakin aslında çok değerli. Psikoloji yüksek lisansı yaparken bilhassa gelişim psikolojisi dersinde çocuklukta yaşadıklarımızın bizi ileride nasıl etkilediği bahsiyle hemhal oldum. Her şey nitekim çocuklukta başlıyor. Hatta son devir Psikiyatr Gülseren Budayıcıoğlu imzalı bir ruhsal dizi furyası var. O dizilerde de travmalar çocukluğa inilerek anlatılıyor. Beşerler pandemi sürecinde kendilerine bakma fırsatı buldular. Çocukluğa kadar geri gidebilenler ki aslında sıkıntı bir şey bu, birtakım şeyleri gördüler. Yeniden Gülseren Budayıcıoğlu “Doğduğunuz mesken yazgınızdır,” diyor. 50 yıllık psikiyatr, tüm o tecrübeyle söylüyor bunu. İçine doğduğumuz konutta olup bitenler mukadderatımızı kıymetli ölçüde etkiliyor. Lakin olağan bu demek değil ki o mukadderatı değiştiremezsin. Aldığın eğitim, okuduğun kitaplar, hayata bakışın, ruhsal sermayen o mukadderatı değiştirebilme imkânı veriyor. O yazgısı değiştirme gücümüz her vakit var.
Kitaptaki tüm karakterlerde bir sevilme muhtaçlığı ve harikalık arayışı var. Esiri mi olduk mükemmeliyetçiliğin?
Hepimiz insanız, sonuçta sevme ve sevilme muhtaçlığımız var. Dediğim üzere bu çok sağlıklı. Evvelden “Ben mükemmeliyetçiyim” cümlesi insanın kendini övmek için kullandığı bir laftı. Lakin harika olmaya çalıştıkça pek çok şeyi kaçırabiliyor insan. Kitapta bilhassa erkek karakter yani Alp gerçek olamayacak kadar harika. Ben biraz onu deşmeye çalıştım. Bu bölümde bu kadar hoş seven, güzel, şık, ince, kültürlü, bilgili bir erkek. Onu bu formda bilerek donattım zira gerçekliğini sorgulamak üzere bir derdim vardı. Aslında gerçek diye baktığımız şeyler ne kadar gerçek sorusunun da peşine takıldığım için romanda Alp’i bilhassa kusursuz yapmaya çalıştım. Öbür karakterler sevmek ve sevilmek peşinde hoş bir hayat sürmeye çalışıyorlar.
Kitapta Zeynep’in kıssasını okurken, birden Alp’in kıssası içinde buluyoruz kendimizi. Bu aykırı köşeyi yapma emeliniz neydi?
Aslında ben Zeynep’ten çok Alp’in öyküsünü anlatmak istedim. Annelerinin kendilerini görmesi, görülmek romandaki kadın-erkek herkesin lakin en çok Alp’in dileği. Yola çıkarken aslında muharrir bir bayanın hayatının aşkını bulması ve bu alakada yaşadığı travmayı anlatmak istemiştim fakat artık düşündüğümde Alp’i yazma isteği daha baskın çıktı. Aksi köşe mi denir buna bilmiyorum ancak Zeynep’ten çok Alp’in öyküsü roman.
Alp’in kıssasıyla buluştuğumuzda çok güç, yakıcı, yıkıcı bir durumla karşılaşıyoruz. Zeynep’ten çok Alp’i merak eder hâle geliyoruz…
Roman boyunca Zeynep de çok acı çekiyor. Lakin sonuna yanlışsız ben de büsbütün yükü “Alp nasıl kurtulur” sorusuna verdim. Elbette Zeynep’in de keyifli olması değerliydi, çok severek yazdığım bir karakter oldu o ancak öncelikle Alp kurtulmalıydı. Son devir kalemim ona çalıştı.
“İlişki iyileştirir”
Alp’in kurtuluş reçetesi karşısındakinin onu olduğu üzere kabul etmesi oldu. Kurtuluşun anahtarı herkesi olduğu üzere kabul etmekte mi?
Muhakkak. Zira münasebet düzgünleştirir diye bir kelam var. Âlâ bir ilgiden kelam ediyoruz doğal. Düzgün bir bağın içinde karşındakini olduğu üzere kabul etmek var. Orasıyla burasıyla oynamadan onu olduğu üzere kabul etmek… Esasen olduğumuz üzere kabul edildiğimizde hem çok keyifli oluyoruz hem de bu durum varsa yaralarımıza da çok güzel geliyor. Onun için romanın anahtarlarından biri de bu.
Bu söyleşinin uzun versiyonunu Milliyet Sanat mecmuasının ağustos sayısında okuyabilirsiniz.
