Çocukların nörolojik açıdan çok geniş bir yelpazede, çok farklı şikâyetlerle tabibe başvurduğunu söz eden Uzm. Dr. Tülün Savaş Gürses, en sık …
Nörogelişimsel geriliği olan bir hastanın gelişimsel geriliğinin farklı alanlarda olabildiğini işaret eden Uzm. Dr. Tülün Savaş Gürses, “Kaba motor alan dediğimiz, oturması, yürümesinde gecikmeleri olduğu üzere, lisan gelişiminde, toplumsal gelişim dediğimiz etraf ve şahıslarla bağlantı kurmada düşünce da yaşayabilirler. Nöbetler çok farklı hastalık bulgusu olarak karşımıza çıkabilir. Hastada kolay bir ateşli havale (febril nöbet) olabildiği üzere, epilepsi yahut nadiren menenjit, ensefalit dediğimiz daha önemli durumlar da olabilmektedir. Ayırıcı tanısı, hastanın kliniğine nazaran yapılmaktadır” diye konuştu.
Gelişimsel geriliğin erken tanınması ve müdahale edilmesi hastanın ilerleyen süreçte kendi yaş kümesini yakalaması açısından epey kıymetlidir. Emsal formda epilepsinin erken tanısı da kıymet taşır. Bilhassa bebeklik periyodunda görülen epileptik spazmın erken tanınması ve erken tedavi edilmesi, hasta için ileride oluşacak sekel için hayli kıymetlidir.
Otistik spekturum bozukluklarının ve serebral palsili hastaların erkenden tanınması; rehabilitasyon programına alınmaları, beyin gelişimini tamamlamamış bebeğin hayatının birinci yıllarında çok belirleyicidir. Biz bu hastaları tedavi ederken nöronal plastisite’den faydalanıyoruz. Unutulmamalı ki, nöronal plastisite hayatın birinci yıllarında çok daha tesirlidir.
Beyin milyarlarca nörondan oluşur. Nöronlar (sinir hücreleri) birbirleriyle sinapslar aracılığı ile bağlantı kurmaktadır. Bir nöron başka nöron ile binlerce sinaptik ilişkiye sahiptir. Hasar gören nöronun tekrar çoğalma özelliği yoktur lakin sağlam kalan nöronların, sinaptik ilişkilerini çoğaltarak hasar gören nöronun işlevini üstlenmesini sağlayabiliriz.
Bilhassa serebral palside beyin hasarından sonra rehabilitasyonda, beyin plastistesini kullanmaktayız. Bu nedenle, beyin etkilenmesi ve hasarı olan çocuklarda erken rehabilitasyon ile daha hoş sonuçlar elde edilmektedir.
Bebeklerin genel gelişimlerine bakarak üstün zekâlı olup olmadıklarını anlamak mümkün değildir
Bebeğin gelişimini, kaba motor, ince motor, ferdî toplumsal ve lisan gelişimi olarak dört kümede inceleniyor. Zekâ bunların dışında, çok farklı bileşenleri ve tarifleri olan bir kavramdır. Bilindiği üzere 6 yaşından sonra, zekâ testleri olarak bilinen ‘WISC-R’ testi yapılabilmektedir fakat zekâyı ne kadar ölçtüğü tartışmalı bir mevzudur. Bu yüzden genel olarak birtakım özel durumlar için kanaat edinmek dışında zekâ testi kullanılmıyor.
Çocukları olan annelere teklifim, beynin ‘kullan ya da kaybet’ kuralına nazaran işlediğini bilmeleri. Kullanırlarsa güçlenir, kullanmazlarsa sinapslar (beyindeki hudut hücreleri ortasında ileti alışverişini sağlayan temas noktaları) zayıflayarak ortadan kalkar. Bu nedenle çocuklarına sinapslarını çoğaltacak alanlar oluşturmak için, etrafını anlayıp deneyimlemesine müsaade vermek, neden- sonuç ilgisi ve tahlil bulmalarına, zorlanmalarına müsaade vermeleri gerekir.
Beslenmenin de beyin gelişiminde değerli oranda tesiri olduğunu vurgulayan Uzm. Dr. Tülün Savaş Gürses, “Beslenme sorunları ve yetersiz beslenme, bilhassa erken çocukluk devrinde nörogelişimsel geriliklere, öğrenme sorunlarına ve akademik başarıda düşmeye sebep olmaktadır. Bilhassa iyot, folik asit, vitamin eksikliği esansiyel yağ asitleri ve protein eksiklikleri, beyin gelişimini olumsuz etkilemektedir” dedi.
