Anayasa Mahkemesi, ‘hükmün açıklanmasının geri bırakılması’ uygulamasını iptal etti

Anayasa Mahkemesi (AYM), 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231’inci hususunda yer alan, 2 yıl yahut daha az periyodik mahpus cezaları yahut isimli para cezalarında ‘hükmün açıklanmasının geri bırakılabileceği’ (HAGB) tarafındaki uygulamayı, Anayasa’ya ters olduğu gerekçesiyle iptal etti.

Trabzon 2’nci Asliye Ceza Mahkemesi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231’inci unsuruna, 5560 sayılı Kanun’un 23’üncü unsuruyla eklenen, 2 yıl yahut daha az periyodik mahpus cezaları ile isimli para cezalarında ‘hükmün açıklanmasının geri bırakılabileceği’ni öngören fıkranın Anayasa’ya muhalif olduğu gerekçesiyle AYM’ye başvurdu. Kelam konusu HAGB kararının verilmesinin mağdurlar açısından kâfi giderim sağlamadığı, faillerin cezadan muaf tutulmasına yol açtığı ve devletin bireylerin maddi ve manevi varlığını muhafaza ve geliştirme halindeki yükümlülüğünü yerine getiremediği belirtilerek kuralın iptali talep edildi.

İSTİNAF YOLU KAPANMAKTA

HAGB’nin ceza yargılaması sonucunda verilecek mahkumiyet kararının açıklanmasının muhakkak kurallara bağlı olarak ertelenmesini söz ettiği belirtildi. Sanığa, hakkında HAGB uygulanmasını kabul edip etmediği karar etabına geçilmeden yargılama basamağındayken sorulduğu belirtildi. HAGB uygulanmasını yargılamanın şimdi başında kabul eden sanıklar hakkında sonraki kademelerinde adil yargılanma hakkı garantilerinin birinci derece mahkemesince sağlanıp sağlanmadığının kontrolünün istinaf kanun yolunda yapılamadığı, bu durumun hak ihlallerine yol açtığı belirtildi. İstinaf kanun yoluna tabi olması öngörülen bir yargılamanın, sanığın HAGB kararı verilmesini kabul etmesiyle itiraz yoluna tabi hale geldiğine işaret edildi. Kararda, “Sanık, hakkında HAGB kararı verilmesini kabul etmekle birlikte istinaf kanun yoluna başvurma hakkından da feragat etmektedir. Mahkeme kararının kurulmasından evvelki bir etapta açıklanan makul bir kanun yolundan feragat iradesinin anayasal geçerlilik şartlarını sağlamadığı anlaşılmıştır” denildi.

“MAĞDUR AÇISINDAN KÂFİ GİDERİM SAĞLANMIYOR”

HAGB kurumunun müsadere süreçleri istikametinden de kimi eksik düzenlemeler içerdiği, HAGB kararı verilmesi durumunda müsadere süreçlerinin hangi etapta infaz edileceğine ait olarak açık bir kanun kararı bulunmadığı belirtildi. Kararda, “Diğer yandan kişi hakkında verilen HAGB kararı, ceza niteliğinde olmayıp, kişiyi ceza tehdidi altında bırakmaktan ibarettir. HAGB kararının bu niteliğini gözeten Anayasa Mahkemesi daha evvelki birçok kararında, makûs muamele argümanları tarafından HAGB kurumunun uygulanmasının sanığın infaz edilebilir bir ceza almaması sonucunu doğurduğunu ve bu kurumun uygulanmasında mağdurun muvafakati ya da mağdur açısından manevi bir telafinin sağlanmasının da aranmadığını dikkate alarak anılan geri bırakma kararının mağdur açısından kâfi ve tesirli bir giderim sağlamadığını değerlendirmiştir” denildi.

“ORANTILI CEZA VERİLMESİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ İLE BAĞDAŞMIYOR”

İşkence yahut makus muamele gerçekleştirdiği tespit edilen kamu görevlisinin fiili olarak cezasız bırakılmaması gerektiğine de dikkat çekilen kararda, “HAGB kurumunun kamu görevlisinin misyonu sebebiyle işlediği ve Anayasa’nın 17’nci unsuru manasında azap, eziyet ve berbat muamele kabul edilen kabahatler bakımından uygulanmayacağına dair yasal düzenlemenin bulunmadığı görülmüş; ceza mahkemelerinin uygulamalarının da bu sorunu çözemediği anlaşılmıştır. Bu durum Anayasa’nın devlete yüklemiş olduğu faillere fiilleriyle orantılı cezalar verilmesi ve mağdurlar açısından uygun giderimin sağlanması yükümlülüğü ile bağdaşmamaktadır” denildi.

1 YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK

AYM, bu münasebetlerle kuralın Anayasa’ya muhalif olduğuna ve iptaline, kuralın iptali nedeniyle 5271 sayılı Kanun’un HAGB’yi düzenleyen 231. unsurunun uygulanma imkanı kalmayan öteki kararlarının de iptallerine, iptal kararlarının kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 1 yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.