ABD, vatandaşlarını ve kendisine yardım eden tehlike içindeki Afgan vatandaşlarını Afganistan’dan tahliye ettikten sonra, 2001’den bu yana …
Geride kalan ABD vatandaşları ve tehlike altındaki Afgan vatandaşları ne olacak?
Son iki hafta içinde 114 binden fazla kişi ABD’nin gayretiyle Kabil Havaalanı’ndan tahliye edildi. Lakin, Afganistan’da ABD’nin askeri varlığının bitmesi, Lider Joe Biden ve idaresi için karşılık bekleyen bir sürü soruyu beraberinde getiriyor.
Euronews’in haberine nazaran ABD, 14 Ağustos’ta tahliyeler başladığından bu yana 5 bin 500 vatandaşını bu ülkeden tahliye etti. Sayıları az ölçüde da olsa burada aileleriyle kalmayı tercih eden ABD vatandaşları bulunuyor.
Biden idaresi, ABD askerleri büsbütün çekildikten sonra da Taliban’ın ABD ve başka ülke vatandaşlarının özgürce ülkeyi terk edebilmesi için inançlı geçişlerin sürmesini istedi. Fakat havaalanının çalışmaması halinde bu şahısların nasıl tahliye edileceği bilinmiyor. ABD için çalışan, tercümanlık ve rehberlik üzere vazifelerde bulunanlarla birlikte gazeteciler, çok sayıda bayan hakları ve insan hakları savunucuları da geride kalanlar ortasında.
Bu şahısların bahtının ne olacağı belirli değil, lakin herkes Taliban’ın bunlara karşı misilleme yapacağı kaygısını taşıyor.
ABD, İngiltere ve öbür ülkeler tarafından yapılan ortak açıklamaya nazaran Taliban, yabancı ülke vatandaşlarıyla, öteki bir ülkeye gitme müsaadesi olan Afgan vatandaşlarının ülkeyi terk etmesine müsaade vereceğini taahhüt etti.
Kabil Havalimanı’na ne olacak?
Son iki haftadır yaklaşık 6 bine ulaşan askeriyle Kabil Havaalanı’nın güvenliğini ABD sağlıyordu.
Taliban, Katar ve Türkiye üzere ülkelerle sivil uçak seferlerinin garanti altına alınabilmesi için müzakereler yürütüyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Cavuşoğlu, evvelki gün yaptığı açıklamada, Kabil Havaalanı’nın sivil uçuşlara açılabilmesi için kimi tamiratların gerektiğini söyledi.
NATO misyon yetkisi içinde Türkiye, son 6 yıldır bu havaalanının güvenliğinden sorumlu. Yabancı askerler gittikten sonra da havaalanının açık kalması Afganistan’ın dış dünyayla teması ve yardım operasyonları için hayati değer taşıyor.
ABD-Taliban alakaları
ABD, diplomatlarını bu ülkede bırakmayı planlamadığını ve Taliban ile gelecekte münasebetlerinin bu kümenin aksiyonlarına bağlı olacağını açıkladı.
Lakin Biden idaresi, ülkede insani ve ekonomik bir krizin çıkmamasını nasıl sağlayabileceğini belirlemek zorunda kalacak.
BM’ye nazaran, Afganistan’ın nüfusunun yaklaşık yarısı olan 18 milyon kişi dışarıdan gelecek yardıma bağımlı ve son dört yıldır tesirini gösteren kuraklık yüzünden 5 yaş altı Afgan çocukların yarısı akut yetersiz beslenme sorunu çekiyor.
Ortalarında İngiltere’nin de bulunduğu kimi ülkeler hiçbir ulusun Afgan hükümeti olarak Taliban’ı ikili olarak tanımaması gerektiği ihtarında bulunuyor.
IŞİD-K nasıl bir tehdit olabilir?
ABD ve Taliban ortasında iş birliği alanlarından birisi de Horasan İslam Devleti Eyaleti (IŞİD-K) militanlarının yol açtığı tehdit olabilir.
Washington ve Taliban’ın IŞİD-K’ya karşı nasıl koordine olabilecekleri yahut bu kümeye karşı potansiyel bilgi paylaşımı yapma ihtimali, çeşitli soruları da beraberinde getiriyor. Bu küme, son olarak 26 Ağustos Kabil Havaalanı yakınlarında çok sayıda insanın vefatına yol açan intihar saldırısı üstlendi.
Her ne kadar iki radikal Sünni küme olsalar da teolojik açıdan olduğu kadar strateji açısından da farklılık gösteriyor ve cihat için rekabet ediyorlar.
Ortalarındaki güçlü düşmanlığın en açık işareti, IŞİD’in açıklamalarında Taliban’ı ‘mürted’ olarak isimlendirmiş olması. Irak ve Suriye’deki IŞİD’in bilakis IŞİD-K şimdi bölgede topraklarını genişletemedi.
