Alzheimer ahastalığının şimdi bir tedavisi yoktur lakin bir kişinin Alzheimer hastalığına yakalanma riskini neyin artırdığına dair araştırmalar …
Alzheimer ahastalığının şimdi bir tedavisi yoktur lakin bir kişinin Alzheimer hastalığına yakalanma riskini neyin artırdığına dair araştırmalar devam ediyor. Araştırmacılar, Alzheimer hastalığının tek bir nedeni olmadığına inanıyor. Hastalık genetik, ömür stili ve etraf üzere birçok faktörden etkileniyor.
Yaş, aile hikayesi ve kalıtım üzere bazı risk faktörleri değiştirilemezken, ortaya çıkan deliller etkileyebileceğimiz öteki faktörlerin de olabileceğini gösteriyor.
Alzheimer ve demansla ilgili başka hastalıklar için bilinen en büyük risk faktörü artan yaştır, fakat bu bozukluklar yaşlanmanın olağan bir modülü değildir. Yaş riski artırırken, Alzheimer’ın direkt bir nedeni değildir.
Başka bir güçlü risk faktörü aile geçmişidir. Alzheimer’lı bir ebeveyni, yahut kardeşi olanların hastalığa yakalanma mümkünlüğü daha yüksektir. Birden fazla aile üyesi hastalığa yakalanırsa risk artar. Hastalıklar ailelerde görülme eğiliminde olduğunda, genetik, çevresel faktörler yahut her ikisi de rol oynayabilir.
Alzheimer’da genlerin de rol oynadığı biliniyor. İki gen kategorisi, bir kişinin bir hastalık geliştirip geliştirmediğini tesirler: Risk genleri ve deterministik genler. Her iki kategoride de Alzheimer genleri bulunur. Alzheimer hadiselerinin yüzde 1’den daha azına deterministik genlerin (bir hastalık geliştirme riskini artırmaktan fazla hastalığa neden olan genler) neden olduğu iddia edilmektedir.
ALZHEİMER RİSKİNİ ARTIRAN 10 FAKTÖR
Yaş, aile hikayesi ve kalıtım değiştiremeyeceğimiz risk faktörleridir lakin bunlar haricinde değiştirebileceğiniz risk faktörleri de vardır. İşte araştırmacıların belirlediği faktörler ve neden daha yüksek bir riskle bağlantılı oldukları.
Eğitim Düzeyi
Daha düşük bir eğitim düzeyi, Alzheimer hastalığı riskinin artmasıyla alakalıdır. Araştırmalar, eğitime harcanan mühlet ne kadar uzun olursa, bunama geliştirme riskinin o kadar düşük olduğunu gösteriyor. Farklı eğitim geçmişlerine sahip insanların beyinlerine bakan araştırma, daha eğitimli insanların beyinlerinin daha ağır olduğunu da gösterdi. Demans nedeniyle beyin yükünüzün üçte birini kaybettiğinizde, daha ağır bir beyin sizi daha dirençli hale getirebilir.
Orta Yaştaki Hipertansiyon
Kalp sıhhatinin, uzun vakittir araştırmalarda sağlıklı bir beyin için gerekli olduğu gösterilmiştir. Çalışmalar, orta yaştaki yüksek tansiyonun (hipertansiyon) Alzheimer riskini artırdığını gösteriyor. Yüksek tansiyondan muzdarip bireylerde daha yüksek kalp hastalığı riski, beyne giden kan ve besin tedarikini tesirler ve beyne giden kan akışının azalması Alzheimer ile irtibatlıdır.
Diyabet
Çalışmalar, diyabetin daha yüksek Alzheimer riski ile bağlantılı olduğunu buldu. Diyabet, bedenimizin insülini düzgün bir biçimde düzenleyememesine neden olur ve bu hem beyin hücrelerimizin irtibat biçimini hem de hafıza fonksiyonumuzu değiştirir; ikisi de Alzheimer hastalığında bozulur. İnsülin, kan şekerinin emilmesine yardımcı olarak karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasını düzenlediği için gereklidir. Alzheimer hastalığı, beynin insüline reaksiyon verme yeteneğini bozuyor üzere görünmektedir.
Baş Travması
Geçmişteki baş travması bir risk faktörüdür ve beyin sarsıntısı üzere baş travmasının demans gelişimine katkıda bulunabileceğine dair açık ispatlar vardır. Bu ilişki birinci olarak 1928’de gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, tek başına mı yoksa tekrarlamasıyla mı katkıda bulunduğu şimdi meçhuldür. Baş travmasından kaynaklanan beyin hasarının demansa emsal olduğu açıktır. Bu, insanları daha sonra demanstan kaynaklanan daha fazla hasara karşı daha hassas hale getirir.
Depresyon
Alzheimer ile yaşayanlar sıklıkla depresyondan da muzdariptir, fakat depresyonun Alzheimer’a neden olup olmadığı yahut hastalığın yalnızca bir belirtisi olup olmadığı meçhuldür. Bununla birlikte, son çalışmaların göstediği üzere, çok sayıda delil, depresyonun sahiden bir risk faktörü olduğunu desteklemektedir. Araştırmalar, bilhassa bunama başlangıcından on yıl evvel depresif periyotların sayısı ile daha yüksek risk ortasında bir irtibat olduğunu göstermiştir. Depresyon, beynimizdeki ziyanlı kimyasalların düzeyini artırır. Bu kimyasallardaki dengesizlik, beyin hücrelerinin kaybına neden olabilir. Bu, demansta beyin hücrelerinin kaybı ile birleştiğinde, Alzheimer mümkünlüğünü artırır.
Bilişsel Aktivite
İspatlar, beynimizi etkin tutmanın demansla da savaşabileceğini gösteriyor. Söz bulmacaları üzere aktiviteler beyninizi uyarır ve beyin hücreleri ortasındaki ilişkiyi güçlendirebilir. Demansta bu temas bozulur. Son çalışmalar, beyinlerimizi ileri yaşlarda bile etkin tutmaya devam etmemiz gerektiğini gösteriyor. Araştırmalar, beynimize meydan okumanın demans geliştirme bahtımızı hakikaten azalttığı konusunda hemfikir.
Ortostatik Hipotansiyon
Son dçnem çalışmaları, Alzheimer hastalığı için ortostatik hipotansiyonun bir risk faktörü olduğunu vurguluyor. Bu, bir kişinin oturduktan yahut yattıktan sonra ayağa kalktığında düşük tansiyon ve göz kararmaları hissi yaşamasıdır. Duruş değişiklikleri sırasında beden beyne kâfi kan akışını sürdüremediğinden, ortostatik hipotansiyon beyne oksijen eksikliğinin bir sonucu olarak beyin aktivitesi üzerinde uzun vadeli zayıflatıcı bir tesire sahip olabilir ve bu da demans riskini artırır.
Beden Kitle İndeksi
Yüksek beden kitle indeksi (VKİ), demans riskinin artmasıyla ilişkilidir. Çalışmalar, 65 yaşın altındakiler için 18,5 ile 24,9 ortasında bir beden kitle indeksinin, diğer bir deyişle sağlıklı bir kiloda olmanın, demans riskini azaltabileceğini öne sürüyor. Lakin orta yaşta ve sonraki ömürde bilhassa zayıf olmak demans riskini artırabiliyor. Genetik, kardiyovasküler hastalıklar ve iltihaplanma faktörlerinin hepsinin VKİ ve demans ortasındaki bu alakaya katkıda bulunduğu düşünülmektedir.
Hiperhomosisteinemi
Kimyasal homosisteinin yüksek düzeyleri bir risk faktörüdür. Homosistein, hücresel hasarı önleyen antioksidanlar dahil, bedenimizin savunma düzeneklerinin üretiminde rol oynayan doğal olarak oluşan bir amino asittir. Demansı olan şahıslarda yüksek homosistein düzeyleri birinci olarak 1998’de rapor edilmiştir. Çalışmalar, homosistein düzeylerini düşürmenin demansa karşı koruyabileceğini göstermiştir. Hayvan çalışmaları, yüksek homosistein düzeylerinin beyin hücrelerine güç üretimlerine müdahale ederek ziyan verdiğini göstermektedir. Daha fazla folat ve B12 vitamini tüketmek homosistein düzeylerini düşürebilir ve bunama riskini azaltabilir.
Gerilim
Son olarak, gerilim bir risk faktörü olarak tanımlanmıştır. Uzun vadeli gerilim, demansı uzak tutmak için değerli olan bedenimizin bağışıklık hücrelerini maksat alır. Bilhassa kortizol hormonunun gerilime katkıda bulunduğu ve hafızayı etkileyebileceği gösterilmiştir. Gerilimi ve kortizol düzeylerini düşürmek, bunama gelişme mümkünlüğünü azaltabilir. Bulgular çok net görünmese de, bu risk faktörlerinin birçoklarının diyet ve antrenman de dahil olmak üzere ömür biçimi değişiklikleri yoluyla yönetilebileceği yahut değiştirilebileceği konusunda kimi umutlar vardır. Umut verici araştırmalar, genel sağlıklı yaşlanma stratejilerinin beyni sağlıklı tutmaya yardımcı olabileceğini ve hatta Alzheimer ve başka demansları geliştirme riskini azaltabileceğini gösteriyor.
