ABD’de yaşayan Türk bilim insanından ‘rahim kanseri’ çalışması

ABD’de yaşayan Moleküler Biyoloji ve Genetik Uzmanı Dr. Semir Beyaz, ‘Irklara Dayalı İnsan Endometrium Hücre Atlası Projesi’ ile rahmin yüzeyini kaplayan endometrium hücresinin gizemini çözecek. Kanser hastalarının her gün kendilerine sordukları ‘Neden ben kanser oldum?’ sorusunun karşılığını bulabilmek için bu soruyu kendine sorduğunu söyleyen Dr. Beyaz, bu çalışmanın bilim dünyasının boynunun borcu olduğunu belirtti.

ABD’de Chan Zuckerberg Teşebbüsü’nün dayanağıyla New York’taki Cold Spring Harbor Laboratuvarı (CSHL) grup başkanı Türk bilim insanı Moleküler Biyoloji ve Genetik Uzmanı Dr. Semir Beyaz, ‘Irklara Dayalı İnsan Endometrium Hücre Atlası Projesi’ ile rahim kanseri alanında büyük bir çalışmaya imza atacak. 2009’da İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı’ndan mezun olduktan sonra ABD’de Massachusetts General Hospital Kemik İliği Nakli Merkezi’nde çalışan, Harvard Üniversitesi’nde immünoloji doktorasını yapan, kanser oluşumunun diyetle düzenlenmesi çalışmalarını Massachusetts Institute of Technology Enstitüsü’nde yürüten ve 2017 yılından bu yana çalışmalarını takım liderliğini yaptığı laboratuvarda yürüten Dr. Beyaz, ABD’den online olarak DHA’nın sorularını yanıtladı.

‘Irklara Dayalı İnsan Endometrium Hücre Atlası Projesi’nde maksat kitlenin Afrika, Hispanik, Asya ve Kızılderili kökenli beşerler olduğunu belirten Dr. Beyaz, projenin gayesinin bu ırklarda endometriyal hücreleri belirlemek olduğunu söylerken, bu ırkları seçmesinin nedenini ise şöyle anlattı: “Birincisi bizim bulunduğumuz bölgede bu ırklara mensup hastalara ağır formda erişimimiz kolay. İkincisi, ABD’de beyaz ırk farklı bir kavram. Mesela ben Türküm ancak ABD’de biz Kafkas ve beyaz ırk olarak görülüyoruz. Bu bir başlangıç projesi. Şöyle ki biyomedikal alanda hiçbir biçimde genomik çalışmalarda daha evvel yeterlilik alan, kendisine yer bulamamış insanlara yer vermek istedik. Rahim kanserinde daha dezavantajlı kümeleri ele almak istedik. Afrikalılar agresif rahim kanseri konusunda dezavantajlı. Güney Amerika ve Meksika orijinli Hispanikler ve yeniden tıpkı biçimde Asyalılar da. O nedenle bu ırkları seçtik.RAHİM ÇOK AZ ÇALIŞILAN BİR ORGANProje ile farklı ırklarda farklı çıkarımlardan çok bir yelpaze oluşturmak istediklerini kaydeden Dr. Beyaz, “Bugüne kadar yapılan çalışmalar bilhassa beyazlar ve erkek kanserleri üzerine oldu. Rahim çok az çalışılan bir organ lakin çok fazla insan bu hastalıktan muzdarip. Rahim kanseri en yaygın jinekolojik kanserlerden birisi lakin biz bu kanserin nasıl başlayıp nasıl geliştiğiyle ilgili çok az bilgiye sahibiz. Bizi motive eden en değerli faktör buydu” dedi.Amerikan İmmunologlar Derneği Thermo-Fisher Stajyer Muvaffakiyet Mükafatı ve TASSA Aziz Sancar Young Scholar Mükafatı dahil olmak üzere çeşitli mükafatlar alan 34 yaşındaki Türk bilim insanı Dr. Beyaz, “Yapmak istediğimiz en değerli şeyin adil olmayan biçimde az çalışılmış ve çabucak hemen tüm bilim insanlarının borçlu olduğu rahim biyolojisini anlamak. Bu hücreler nedir, ne yapar, nasıl hastalığa sebep olur bunları anlamamız için bu hücrelerin bir referans atlasını, bir ansiklopedisini oluşturmak idealimiz” dedi.Bugüne kadar genomik çalışmaların Avrupalı ve Amerikalı beyaz ırklar baz alınarak yapıldığını anlatan Dr. Beyaz, “Biz bu çalışmamızda neyle karşılaşacağımızı bile bilmiyoruz. Yalnızca onları genomik olarak gruplayarak o veriyi tahlil edeceğiz” tabirlerini kullandı.’KANSER HASTASININ KENDİSİNE SORDUĞU SORUYU BEN DE KENDİME SORUYORUM’Temel bilimde çalışan insanların her gün kendisine sorması gereken sorunun ‘Bu çalışma bize ne kazandıracak?’ olması gerektiğini kaydeden Dr. Semir Beyaz, hayata geçirecekleri projenin insanoğluna neyle karşı karşıya olduğunu göstereceğini söyledi. Kanser hastalarının çoğunluğunun kendilerine daima ‘Bu kanser neden bende başladı, neden metastaz oldu?’ sorularını sorduğunu hatırlatan Dr. Beyaz, “Ben de her gün kendime bu soruyu soruyorum” dedi. Kanser hastalarının o sorularını yanıtlayabilmek için kanser dokusunun içerisinde hangi hücrelerin kanseri başlatabileceğini biliyor olmaları gerektiğini tabir eden Dr. Beyaz, şunları kaydetti: “Biz bir kanser hastasının bu sorusunu yanıtlayacak bilgiye sahip değiliz. Bunun referans atlasını oluşturmamız lazım. Sağlıklı beşerde neden oluşuyor bunu anlamamız lazım. O yüzden sağlıklı insanlarda bu hücreler nasıl çalışıyor, hücrelerin formu şemalı nasıl, moleküler açıdan tanımlanması nasıl, bunu yapmamız lazım. Sağlıklı insanlarda bu nasıl çalışıyor bilmeden, hastalanınca neler oluyor, nasıl tedavi ederiz üzere sorular sormak güç, zira daha neyle karşı karşıyayız bilmiyoruz”BU ATLAS, BİLİM İNSANLARININ BOYNUNUN BORCUBu çalışmanın kısa müddette bir kanser ilacı yapılmasını sağlamayacağına da vurgu yapan Dr. Beyaz, “Ama bu çalışmayı yaptığımızda dünyadaki bilim araştırmacılarına ışık tutmuş oluruz. Artık kanser için bu çalışmaları yaparız, sonra oradaki sistemlerle ilgili daha derin bir çalışma yaparız. Lakin rahim için bu türlü bir atlasa muhtaçlığımız var. Daha evvel hiç yapılmadı, onun için bizim çalışmamız çok pahalı. Zira bu bizim hepimizin boynumuz borcu” dedi. Proje için aldıkları bütçenin 3 yıllık olduğunu tabir eden Dr. Beyaz, “Bu çalışmayı tamamlamak için gece gündüz çalışacağız ancak bilim birikerek ilerler. Tek bir projeyle her şeye tahlil bulamazsanız. O yüzden bizim bir şuur oluşturmamız lazım. Bu şekil çalışmaları, eforları yüreklendirecek bilimsel iklim oluşturmamız lazım. Türkiye’de bu gerekli, ABD’de de bu gerekli. Artık ABD’nin milyarderleri bu formda bizi destekliyor, Türkiye’nin milyarderleri de Türkiye’deki araştırmacıları desteklemeli” dedi.’TEMEL BİLİM DESTEKLENMEZSE İLAÇ OLMAZ’ Son 2 yıldır dünyayı tesirine alan Covid-19 salgınını örnek veren Dr. Semir Beyaz, “Bir virüsün bir hastalığını tedavi etmek için 150 yıldır yapılan aşılarla ilgili gelişme katettik. Ne oldu? Birtakım bilim insanları dediler ki mRNA kullanarak daha süratli aşı yapabiliriz. Yaptılar ve artık milyarlarca beşere umut oldu. Bu nasıl oldu? Yalnızca bir tane deney için 10 milyar dolara yakın yatırım yapıldı. Bu türlü oldu” dedi. Tüm dünyada binlerce kanser araştırmacısı bulunduğunu söyleyen Dr. Beyaz, “Yüzlerce de kanser tipi var. Takviye düzenekleri var lakin ben bir kanser araştırmacısı olarak söylüyorum kâfi değil. Şayet 3 yıl sonra bir kanser ilacı istiyorsak bunu herkesin konuşması lazım. Ne kadar ekmek o kadar köfte. Temel bilim desteklenmezse ilaç olmaz” diye konuştu.PROF.DR. ÖZDOĞAN İLE BİLGİ ALIŞVERİŞİNDE BULUNDULARDr. Semir Beyaz ile sık sık online buluşmalar gerçekleştiren ve bilgi alışverişinde bulunan Türk Kanser Araştırmaları ve Savaş Kurumu Derneği Antalya Şubesi Lideri Prof. Dr. Mustafa Özdoğan ise,  Dr. Beyaz’ın kanser araştırmalarında çok büyük başarılara imza attığını söyledi. Dr. Beyaz’ın şimdi 34 yaşında genç bir bilim insanı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özdoğan, “Kendisi ülkemizden ABD’ye giden ve sıra dışı çalışmalar yapan bir araştırmacı. Kanserin üç değişik alanında çalışıyor” dedi.Dr. Beyaz’ın kanser-beslenme münasebetini, kanserin sistemini ve kanserin sistemik bir hastalık olarak tüm bedende oluşturduğu tesirlerini araştırdığını belirten Prof. Dr. Özdoğan, en heyecanlı bahsin ise ‘Irklara Dayalı İnsan Endometrium Hücre Atlası Projesi’ olduğunu kaydetti. Prof.Dr. Özdoğan, “Yaşamın başlangıç noktası ana rahmi. Lakin rahim bugüne kadar en az araştırılmış alanlardan biri. Buradaki hücreler kanserleşme sürecine uğramadan bile karın içine yayılım yapabiliyor. Buna endometriozis diyoruz. Gerek rahim kanseri gerek endometriozis olarak iki kıymetli hastalığın çıkış noktası rahim hücrelerinin ırklar ortası farklılığa bakarak ana hücre atlasını çıkarmaya çalışmaları müthiş” dedi.PROF.DR. ÖZDOĞAN’DAN NAR EKŞİSİ VE SUMAK İSTEDİ

Dr. Beyaz, online buluşmanın sonunda Prof. Dr. Özdoğan’ın “Türkiye’den ne istiyorsunuz, ne gönderelim?” sorusuna “Hocam el üretimi nar ekşisi, sumak ve varsa iskender. Ben başkalarını burada yapıyorum” cevabını verdi. Prof. Dr. Özdoğan ise en kısa müddette Dr. Semir Beyaz’ı Türkiye’ye davet etti.

Demirören Haber Ajansı / Selma Kunar – Son Dakika Haberleri