226 milyar TL’lik yeni vergi paketi geliyor: Kripto için oran belli oldu

Hükümet, bayram tatili sonrasında TBMM’ye getirmeyi planladığı yeni vergi paketiyle birlikte çok uluslu ve yerli şirketlerin yanı sıra bireyler tarafından ödenen vergilerin artırılmasını öngörüyor.

Yeni vergi paketiyle Türkiye’nin gayrisafi yurtiçi hasılasının yaklaşık yüzde 0,7’sine karşılık gelen ek gelir kaynağı yaratılması hedefleniyor.

Bloomberg’den Fırat Kozok’un yasa teklifi ile ilgili çalışmalar hakkında direkt bilgi sahibi olan yetkililerden edindiği bilgiye nazaran, taslak etabındaki çalışmayla ilgili son düzenlemeler salı akşamı Cumhurbaşkanlığı’nda yapıldı. 

Vergi paketiyle ilgili yasa teklifinin bayram tatili sonrasında Meclis’e sunulması ve TBMM yaz tatiline girmeden evvel de maddeleştirilmesi hedefleniyor. Taslakta yer alan düzenlemelerle en az 226 milyar TL’lik bir ek gelir imkanı yaratılması öngörülüyor.

Taslak 1999 yılındaki iki zelzeleden sonra hayata geçirilen vergi düzenlemesinden sonra bugüne kadarki en kapsamlı mali revizyonlardan biri olarak dikkat çekiyor.

ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER

Taslağa nazaran, OECD ve BEPS projesi kapsamında Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu yaklaşık 140 ülke tarafından onaylanan mutabakat metnine nazaran yıllık konsolide hasılatı 750 milyon euro eşiğini aşan çok uluslu işletme kümelerinin düşük vergileme yapılan ülkelerdeki şube, iştirak ve işyerlerinin minimum bir tamamlayıcı vergilemeye tabi tutulması kararından hareketle bu şirketlere ek vergi getirilmesi öngörülüyor. 

Bu kapsamda faaliyet gösterilen her bir ülke bazında belirlenen efektif vergi oranı yüzde 15’in altında olduğunda, o ülkede doğan karlara tamamlayıcı bir vergi uygulanacak. 2024 gelirlerine uygulanmak üzere ve 2025 yılında verilecek başka bir beyanname ile yürürlüğe girmesi öngörülen düzenlemeyle iddiası 40 milyar TL gelir tesiri bekleniyor.

GAYRİMENKUL YATIRIM İŞTİRAKLERİ VE FONLARI

Tasarıya nazaran Gayrimenkul Yatırım İştirakleri ve Gayrimenkul Yatırım Fonları’nın gayrimenkullerden elde edilen çıkarlar münasebetiyle taban kurumlar vergisi ödenmesi öngörülüyor.

Mevcut kurumlar vergisi maddesine nazaran, yatırım fon ve iştiraklerinin karlarının tamamı kurumlar vergisinden istisna. 

Düzenlemenin 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen yararlara uygulanması durumunda 7,2 milyar TL gelir tesiri olacağı iddia ediliyor.

BORSA VE KRİPTO

Tam mükellef kurumlara ilişkin olan ve 2 yıldan fazla müddetle elde tutulan BİST’te süreç görmeyen pay senetlerinin elden çıkarılmasından doğan çıkarlara uygulanan gelir vergisi istisnası kaldırılıyor. 

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek sosyal medya platformu X’ten yaptığı açıklamada borsaya yönelik taslak vergi çalışmasının yine pahalandırmak üzere bir müddetliğine ertelediklerini duyurdu. 

Taslakta kripto varlıkların vergilendirilmesine ait olarak ise 2 farklı vergilendirme formülü öneriliyor. Bunlardan birincisi, alım-satımlardan on binde 3 üzere bir oranda süreç vergisi uygulanması, başkası de alım-satımdan elde edilen gelirden gelir vergisi alınması. Kripto varlıklara süreç vergisi getirilmesi durumunda yıllık vergi getirisinin 3,7 milyar TL olacağı öngörülüyor.

ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ

Taslakta kimi AB ve OECD ülkelerinde olduğu üzere Türkiye’de de taban kurumlar vergisi uygulaması öngörülüyor.

Bu vergi, tahakkuk eden kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum karının yüzde 10’u olarak hesaplanan taban vergiden yahut beyan edilen hasılatın yüzde 2’si matrah kabul edilerek kurumlar vergisi oranında hesaplanan taban vergiden, yüksek olanından az olamayacak.

1 Ocak 2025 tarihinden itibaren elde edilen karlara uygulanmak üzere başlanılacak olan uygulama ile 2025 yılı için ek 90 milyar TL yıllık gelir tesiri öngörülüyor.

ASGARİ GELİR VERGİSİ

Çalışmada, ticari, zirai ve hür meslek faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeye mecbur olan mükellefler için taban gelir vergisi uygulaması getirilmesi öngörülüyor.

Cumhurbaşkanına bu kapsamda belirlenecek oranı, dalları, iş kümelerini ve iş cinsleri bazında her bir yarar çeşidi prestijiyle artırma ve azaltma yetkisi verilecek. Uygulamaya 2025’ten itibaren geçilmesi durumunda yıllık 37,4 milyar TL gelir tesiri öngörülüyor.

KÖİ’LERE VERGİ ARTIŞI

Taslakta, yap-işlet-devret ve kamu-özel işbirliği ile yapılan projeler kapsamında elde edilen çıkarların vergisinin de artırılması planlanıyor.

Bu oranın yüzde 25 yerine yüzde 30 olarak uygulanmasının bugün prestijiyle 44 mükellefi ilgilendirdiği ve yeni uygulamanın 557 milyon TL kurumlar vergisi tesiri oluşturacağı belirtiliyor.

AKTİFTEKİ MADENLERE BORSA RAYİCİ

Esas faaliyet konusu değerli maden alım satımı olmayan işletmeler, yatırım emelli olarak altın, gümüş, platin üzere değerli madenleri satın alıyor ve etkinlerine kaydedebiliyor. Bunlara ait bedel artışları satış etabına kadar vergilendirilmiyor.

Taslakta bu madenler ile mevduat hesaplarının, döviz ve döviz hesaplarında olduğu üzere borsa rayici ile kıymetlenmesi, bu değerleme sonucu, süreksiz vergi dahil hesap devirleri prestijiyle değerleme farklarının vergilendirilmesi öngörülüyor. Bankacılık sisteminde değerli madenlere dayalı hesapların büyüklüğünün 852 milyar TL olduğu, bunun 52,7 milyar TL’sinin ticari işletmelerin olduğu öngörülüyor.

İŞTİRAK PAYI SATIŞ KARI İSTİSNASI DÜŞÜRÜLÜYOR

Kurumların etkinlerinde iki yıldan fazla bulunan iştirak paylarının satışından elde edilen yararların yüzde 75’i kurumlar vergisinden istisna tutuluyor. Taslakta bu oranın yüzde 25’e indirilmesi öngörülüyor.

İştirak payı satış ve evrelerinde uygulanan istisnaların, yeni iktisap edilen iştirak paylarına yönelik olarak kaldırılması planlanıyor. Mevcut istisna oranının yüzde 25’e düşürülmesinin 2023 yılındaki gerçekleşme oranında satış yapıldığı varsayımıyla 2024 yılında 15 milyar TL vergi tesiri oluşturacağı hesaplanıyor.

LİMAN VERGİ İSTİSNALARI DARALIYOR

Taslakla deniz taşıma araçlarına limanlarda verilen hizmetlere uygulanan KDV istisnasının kapsamı da daraltılıyor.

2023 yılında toplam süreç bedelinin 236,6 milyar TL olduğu, istisnanın kapsamının daraltılmasıyla toplam tesirin 5,4 milyar TL olacağı kestirim ediliyor.

SAVUNMA ALIMLARINDA İTHALAT ÖNLEMİ

Ulusal güvenlik kuruluşlarının muhtaçlıkları için yapılan birçok alım KDV’den istisna tutuluyor. Taslak çalışmayla birtakım alımların ithal yapılması durumunda istisnanın daraltılması öngörülüyor. 

MADEN ŞİRKETLERİNE İSTİSNA KALKIYOR

Mevzuata nazaran, altın, gümüş, platin arama, işletme, zenginleştirme ve petrol arama faaliyetlerine ait olmak üzere, bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile boru sınırıyla nakliyecilik yapanlara bu sınırların inşa ve modernizasyonuna ait yapılan teslim ve hizmetler de KDV’den istisna tutuluyor.

Çalışma bu istisnaların da daraltılmasını ve böylelikle 911 milyon TL’lik vergi tesiri oluşturmasını öngörüyor.

Aynı halde limanlara ilişki sağlayan demiryolu çizgileri, limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini fiilen kendisi yapan yahut yatıran mükelleflerle genel bütçeli yönetimlere de çeşitli KDV istisnaları sağlanıyor. Bu alanda yapılacak daraltmayla da yıllık 1,7 milyar TL gelir bekleniyor.

Cumhurbaşkanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi paketi ile ilgili Bloomberg’in sorusu üzerine çalışmalara ait yorum yapmadı.