Medya Takip Merkezi (MTM), 2020 yılının öne çıkan iktisat başlıklarını belirledi. Rapora nazaran dolar, iktisat dünyasının yıl içinde en çok …
Medya Takip Merkezi (MTM), 2020 yılının öne çıkan iktisat başlıklarını belirledi. Rapora nazaran dolar, iktisat dünyasının yıl içinde en çok konuşulan haber konusu oldu. İşte araştırmanın detayları…
Türkiye içerde ve dışarıda yaşanan çeşitli gelişmelerle hareketli bir yılı geride bıraktı. Birinci olarak Çin’de ortaya çıkarak küresel bir sorun haline gelen Koranavirüs salgınının Türkiye’ye geldiği Mart ayı prestiji ile dolar kurundaki artış, sürat kesmeden devam etti. İnsan hayatını değiştirdiği kadar Dünya iktisadını de etkisi altına alan koronavirüs, ekonomik dertleri beraberinde getirdi. Pandemi süreci boyunca yaşanan korkular, alınan ekonomik önlem ve takviyeler, TC Merkez Bankası ve Hazine ve Maliye Bakanlığındaki misyon değişiklikleri, 2020 yılına damga vurarak ekonomiyi etkileyen en önemli faktörler oldu.
Dolar rekor üstüne rekor kırdı!
2020 yılına 5,95 TL düzeyinde başlayan dolar kuru, yılın ikinci yarısında 6,44-6,65 TL bandında seyretti. Genel olarak yıl boyunca dış münasebetler ve koronavirüs salgınının yol açtığı ekonomik dertler ile üst istikametli ivmeyle seyreden dolar kuru, ABD’deki seçimlerin de tesiriyle 2020 yılının en yüksek düzeyini 6 Kasım’da 8,57 TL düzeyinde görerek tarihi rekor kırdı. İktisat idaresinin değişmesi ve siyaset faizini yüzde 10,25’ten yüzde 15’e, yani fiili fonlama faizi seviyesine çekip, fonlamada sadeleşmeye gitmesi ile birlikte dolar az da olsa aşağı taraflı ivme göstererek 2020 yılını 7,43 düzeyinde kapattı. Türk lirası dolar karşısında yıl boyunca yüzde 24 oranında kıymet kaybetti. MTM’nin medya raporuna nazaran dolar, yılbaşından itibaren toplam 1 milyon 660 bin 418 haberde yer aldı.
Euro kuru da dolarda olduğu üzere 2020 yılında üst istikametli ivmeyi seyretti. Yılın birinci süreç gününe 6,67 TL düzeyinde başlayan Euro, yılın en yüksek düzeyi olan 10,17 TL’ye çıkarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyini gördü ve 2020 yılını 9,08 TL düzeylerinde kapattı. 2020 yılının kazandıranı altın oldu… Yeni yılın birinci süreç gününe 291,1 TL gram fiyatı ile başlayan altın, 2020 yılında en çok kazandıran yatırım aracı oldu. Koronavirüs salgınının neden olduğu belirsizlikler, inançlı liman olarak bilinen altına talebi arttırdı. Yılın en yüksek düzeyi olan 527,00 TL’yi 6 Kasım tarihinde gören altın, bir evvelki yıl kapanışına nazaran yüzde 55,91 artarak yatırımcısının yüzünü güldürdü. 2019 yılını 1.144,24 puandan tamamlayan BIST 100 endeksi 2020 sonunda 1.476,72 puana yükseldi. Endeksteki yıllık artış 332,48 puan ve yüzde 29,06 olarak gerçekleşti. 2019 yılında 291,20 liradan satılan 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı, 2020 yılının son süreç gününde 454,00 TL’ye yükseldi. 2019 yılını 1.939,00 TL civarında tamamlayan Cumhuriyet altınının satış fiyatı ise bu yılın sonunda 3.011, TL oldu. Cumhuriyet altınının satış fiyatında bu yıl yüzde 55,29 artış kaydedildi. Rekor üstüne rekor kırarak TL karşısında yüzde 56 oranında bedel kazanan altın, 2020 yılı boyunca toplam 599 bin 818 haberde yer aldı.
Ekonomik İstikrar Kalkanı devreye alındı
Koronavirüs salgınının iktisatta açtığı yaraları güzelleştirebilmek maksadıyla yeni “Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi” devreye sokuldu. Tarihin en büyük kredi paketi olarak hazırlanan iktisat paketi, patrondan esnafa, çalışandan emekliye kadar pek çok kesim için kıymetli hususlar içerdi. Konuttan arabaya, tatil ve toplumsal harcamaları dahi kapsayan paket, vergi ödemeleri ile ilgili düzenlemeyi de içerdi.
Ekonomik istikrar kalkanı paketi ile birlikte; 2 milyondan fazla mükellefin muhtasar, KDV ve prim ödemeleri 6 ay ertelendi. Böylelikle, yaklaşık 53,6 milyar liralık tahsilat ertelenmiş oldu. Nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemeleri minimum 3 ay ötelendi ve gerektiğinde bunlara ek finansman takviyesi sağlandı. İç havayolu nakliyatında 3 ay mühletle KDV oranını yüzde 18’den yüzde 1’e indirildi. İhracattaki süreksiz yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması hedefiyle ihracatçıya stok finansmanı takviyesi verildi. Bu devirde işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçlarının, Nisan, Mayıs ve Haziran anapara ve faiz ödemeleri 3 ay mühletle ve faizsiz olarak ertelendi. Kısa Çalışma Ödeneği devreye alındı. Böylelikle faaliyetine orta veren işyerlerindeki personellere süreksiz bir gelir dayanağı verirken, patronların de maliyetini azaltmış oldu. En düşük emekli maaşı 1.5 liraya yükseltildi. Her bölümü kapsayan ve birbirinden değerli unsurları içeren Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi, Medya Takip Merkezi’nin raporuna nazaran 2020 yılı boyunca toplam 3 bin 89 haberde yer alırken, kısa çalışma ödeneğinden ise toplam 194 bin 654 haberde bahsedildi.
2020 yılı boyunca iktisatta öne çıkan kimi mevzular şöyle sıralandı:
Türkiye’nin Otomobili’nin dizaynları için tescil müracaatları yapıldı.
7 Ocak’ta yürürlüğe giren düzenleme ile Türkiye’de tanzim satış noktalarında satılan patates ve kuru soğan üzere eserlerin ihracatında ön müsaade dokümanı kaidesi getirildi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, kurumsal yatırımcılara yönelik altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihracı gerçekleştirdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2 yıllık gösterge tahvilin faizinde yüzde 9,96 ile Kasım 2016’dan bu yana birinci kere tek hanenin yakalandığını bildirdi.
Kovid-19 önlemleri kapsamında akaryakıta yüzde 3 etanol karıştırma mecburiliği 3 aylığına askıya alındı.
Etil alkol, kolonya, dezenfektan, hidrojen peroksit ve medikal kumaş ihracatı kayda bağlandı.
Yeni tip koronavirüs salgını kapsamında alınan tedbirleri içeren “Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi” duyuruldu.
Tarım ve Orman Bekir Pakdemirli, ziraî takviye kapsamında üreticilere toplam 1 milyar 572 milyon 500 bin lira ödeme yapılacağını duyurdu.
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, market, manav ve pazarda ambalajsız satılan yaş zerzevat ve meyvelerin tüketicilerce seçilmeden, hijyenik şartlarda satışa sunulacağını duyurdu.
Hava yolu ile yolcu nakliyatı hizmetlerinde yüzde 18 olarak uygulanan Katma Kıymet Vergisi (KDV) yüzde 1’e indirildi.
Karadeniz’deki yeni doğalgaz rezervi 320 milyar metreküp olarak açıklandı. Çalışmaların sonunda 4 bin 445 metre derinlikte 85 milyar metreküp daha ek rezerve ulaşılarak rezerv 405 milyar olarak güncellendi.
Arz güvenliği için tıbbi maske, teneffüs aygıtı, etil alkol ithalatında ek gümrük vergisi kaldırıldı.
Kovid-19’la çaba sürecinde firmalara, personel çıkarmak ya da çalışanlarına fiyatsız müsaade vermek yerine Kısa Çalışma Ödeneğine başvurmaları davetinde bulunuldu.
Kovid-19’la gayret önlemleri kapsamında uygulanan kısa çalışma ödeneğine 200 binden fazla firmanın, 2 milyondan fazla çalışan kapsamında müracaatta bulunduğunu ve bunlardan 700 bininin onaylandığını bildirdi.
Kişisel Emeklilik Sistemi’nde (BES) iştirakçi ismine ferdî emeklilik hesabına ödenen katkı hisseleri için devlet katkısı oranı, yabancı para cinsinden yapılan ödemelerde yüzde 10 oldu. Ekonomik İstikrar Kalkanı kapsamında atılan adımların toplam fiyatının 200 milyar liraya ulaştığı bildirildi.
TOBB “Nefes Kredisi”ni yine devreye aldı.
Cep telefonu ithalatına, ünite gümrük değeri adet başına 200 doların altında olanlar için nezaret uygulaması getirildi.
Sigara ve tütün eserlerinde taban maktu vergi meblağı yüzde 17,18 artırıldı.
Otobüs biletlerine tavan fiyat geldi.
Finansman bonolarında stopaj oranı yüzde 10’dan yüzde 15’e yükseltildi.
Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik kontrol ve incelemelerde bulunacak ve gerektiğinde idari para cezası kesebilecek olan “Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu” oluşturuldu.
Cumhurbaşkanı Kararıyla, açık hava ağaçlarının gümrük vergisi oranı yüzde 19,5’e, olağan mantarların gümrük vergisi oranı da yüzde 15’e çıkarıldı.
İthalatta 400’ün üzerinde eşya için değişen oranlarda yüzde 10’a kadar ek gümrük vergisi uygulandı.
Maske üretiminde girdi olarak kullanılan medikal kumaşlara uygulanan ek gümrük vergisi ekime kadar yüzde 20’den 0’a düşürüldü.
Türkiye’de üretimi bulunmayan 125 özel tarifli eserin gümrük vergilerinin düşürülmesi kararlaştırıldı.
Kimi demir çelik eserlerinde uygulanan ve süreksiz olarak artırılan gümrük vergilerinde müddet uzatımına gidildi.
E-Tarım Portalı kullanıma açıldı.
115 işlenmiş tarım eseri için yüzde 4,3 ile yüzde 20 ortasında değişen oranlarda ek gümrük vergisi getirildi.
Taşınmaz ticareti düzenlemesiyle yetki dokümanı almadan emlakçılık yapılmayacağı kararlaştırıldı.
Mercimekteki yüzde 19,3 gümrük vergisi 1 Ocak 2021’e kadar yüzde 9’a düşürüldü, Yağlık ayçiçeği tohumunda ise gümrük vergisi ve toplu konut fonu 1 Temmuz 2021’e kadar sıfırlandı.
Garanti evrakları ve servis fişlerinde “elektronik” periyoda geçildi.
TC Merkez Bankası Lideri Murat Uysal vazifesinden alınarak, yerine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Lideri Naci Ağbal atandı.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın vazifeden af talebinin kabul edildi, Hazine ve Maliye Bakanlığına Cumhurbaşkanı Kararı ile Lütfi Elvan atandı.
Borç yapılandırması ve istihdam teşvikine ait düzenlemeleri de içeren “Bazı Alacakların Yine Yapılandırılması ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Düzenleme kapsamında Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV, MTV, ÖTV, tüm idari para cezaları, KYK borçları, Hazine alacaklarını kapsayan vergi borçları yapılandırıldı.
Minimum Fiyat Tespit Komisyonu’nun belirlediği 2021 yılında geçerli olan minimum fiyat brüt 3.577,50 TL, net 2.825,90 TL olarak açıklandı. Bekâr, evli, eşi çalışan, 2 çocuğu olan üzere, çalışanın durumuna nazaran verilen AGİ 2021’de yüzde 21,56 oranında zamlandı.
BEYAZ HABER AJANSI (BHA)
